Sensor tizimlar fiziologiyasi

Ushbu kitob odam va hayvonlar fiziologiyasining muhim yo'nalishi bo'lgan sezgi tizimlarining fiziologiyasiga bag'ishlangan. Kitobda analizatorlarning tuzilishi, xillari, umumiy xususiyatlari va ularni tekshirish usullari batafsil yoritilgan. Ko'rish, eshitish, muvozanat, teri, hid bilish va ta'm bilish analizatorlarining fiziologik mexanizmlari chuqur tahlil qilingan. Bundan tashqari, interoretseptorlar va proprioretseptorlar kabi ichki analizatorlarning ahamiyati ham ko'rsatib o'tilgan. Kitob analizatorlarning o'zaro munosabatlari va ularning organizm faoliyatidagi ahamiyatini yoritish bilan yakunlanadi.

Asosiy mavzular

Analizatorlar fiziologiyasi: Analizatorlar - tashqi va ichki muhit ta'sirlarini qabul qilib, analiz qiluvchi nerv mexanizmlaridir. Ularning tarkibiga retseptorlar, o'tkazuvchi nerv yo'llari va miya po'stlog'idagi markaziy qismlar kiradi. Har bir analizator muayyan sezgi turiga (ko'rish, eshitish, hid bilish va h.k.) ixtisoslashgan.
Ko'rish analizatori: Ko'zning tuzilishi, to'r pardadagi fotoretseptorlar (tayoqchalar va kolbachalar) va ularning funksiyalari batafsil bayon etilgan. Ko'rish fiziologiyasining asosiy jihatlari, xususan, yorug'likni qabul qilish mexanizmlari, rang ko'rish va akkomodatsiya kabi jarayonlar yoritilgan.
Eshitish analizatori: Quloqning tuzilishi, tashqi, o'rta va ichki quloqning vazifalari, tovush to'lqinlarini qabul qilish va o'tkazish mexanizmlari tushuntirilgan. Korti organining tuzilishi va funksiyalari, shuningdek, eshitish fiziologiyasining asosiy prinsiplari yoritilgan.
Muvozanat analizatori: Vestibulyar apparatning tuzilishi, yarim doira kanallari va otolit organlarining vazifalari, tananing fazodagi vaziyatini aniqlash mexanizmlari tahlil qilingan.
Teri analizatori: Teridagi turli retseptorlar (taktil, harorat, og'riq) va ularning funksiyalari, bosim, harorat va og'riq sezgilarini qabul qilish mexanizmlari yoritilgan.
Hid va Ta'm bilish analizatorlari: Burun bo'shlig'idagi hid bilish retseptorlarining tuzilishi va hidlarni qabul qilish mexanizmlari, shuningdek, til so'rg'ichlaridagi ta'm bilish retseptorlarining tuzilishi va ta'm sezgilarini qabul qilish mexanizmlari tahlil qilingan.
Ichki analizatorlar: Interoretseptorlar va proprioretseptorlar haqida ma'lumot berilgan. Interoretseptorlar ichki organlar va qon tomirlarida joylashgan retseptorlar bo'lib, organizmning ichki holati haqida ma'lumot beradi. Proprioretseptorlar esa muskullar, paylar va bo'g'imlarda joylashgan bo'lib, tana harakatlari va vaziyati haqida ma'lumot beradi.
Analizatorlar o'rtasidagi munosabat: Turli analizatorlar o'rtasidagi integratsiya, ularning o'zaro ta'siri va organizmning atrof-muhitga moslashuvidagi ahamiyati muhokama qilinadi.