Возможности судебно-бухгалтерской экспертизы при расследовании легализации доходов, добытых от преступной деятельности
Maqolada sud-buxgalteriya ekspertizasining jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishni tergov qilishdagi imkoniyatlari ko'rib chiqilgan. Maqolada aytilishicha, bugungi kunda fan, texnika va ijod sohasidagi maxsus bilimlardan foydalanish jinoyatlarni tergov qilishda, xususan, O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 243-moddasida nazarda tutilgan jinoyatlarni tergov qilishda muhim rol o‘ynaydi. Ushbu turdagi jinoyatlarni tergov qilishda noqonuniy olingan pullarning butun yo‘lini kuzatish va isbotlash, daromad olishga imkon bergan asosiy jinoyatdan, ularni legallashtirish usuligacha bo‘lgan yo‘lni kuzatish zarurati tug‘iladi. Bu ish katta qiyinchiliklar bilan bog‘liq, chunki noqonuniy olingan pul mablag‘larini legallashtirish (yuvish) odatda bir necha bosqichdan o‘tadi.
Asosiy mavzular
- Sud-buxgalteriya ekspertizasining roli: Sud-buxgalteriya ekspertizasi jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishni tergov qilishda muhim rol o'ynaydi, chunki u noqonuniy olingan pullarning butun yo'lini kuzatish va isbotlash, daromad olishga imkon bergan asosiy jinoyatdan, ularni legallashtirish usuligacha bo'lgan yo'lni kuzatishga yordam beradi.
- Jinoyat turlari va legallashtirish bosqichlari: Legallashtirish bilan bog'liq jinoyatlar odatda asosiy jinoyat bilan birgalikda tergov qilinadi va noqonuniy olingan pul mablag'larini legallashtirish (yuvish) odatda bir necha bosqichdan o'tadi.
- Ekspertiza ob'ektlari va vazifalari: Legallashtirish jinoyatlarini tergov qilishda tayinlanadigan ekspertizalar predmeti turli xil ob'ektlarga nisbatan hal qilinadigan vazifalar majmuasidan iborat. Ekspertiza jarayonida aniqlanadigan dalillar doirasi yetarlicha keng bo'lib, ekspertiza ob'ektlarining turi va xarakteri bilan belgilanadi.
- Buxgalteriya hujjatlarining ahamiyati: Jinoyatlarni tergov qilishda buxgalteriya va hisob hujjatlari muhim ahamiyatga ega, chunki ular moliyaviy operatsiyalar va mablag'lar harakatini aks ettiradi. Ushbu hujjatlar orasida buxgalteriya hujjatlari, hisob registrlari, hisobot hujjatlari va inventarizatsiya materiallari mavjud.
- Sud-buxgalteriya ekspertizasini tayinlash shartlari: Sud-buxgalteriya ekspertizasi, qoidaga ko'ra, moddiy zarar miqdorini aniqlash, moliyaviy intizom buzilish holatlarini aniqlash, moliyaviy operatsiyalar amalga oshirilganligini aniqlash va jismoniy yoki yuridik shaxsning pul mablag'lari yoki boshqa mol-mulkining kelib chiqishini aniqlash maqsadida tayinlanadi.