Институционал иқтисодиёт
Ушбу китоб институционал иқтисодиётнинг асослари ва ривожланишини ўрганади. У институционал назарияларнинг пайдо бўлиши, ривожланиш тарихи, методологик асослари, неоинституционал назариянинг асосий йўналишлари ва институционал иқтисодиётнинг ривожланиш хусусиятларини таҳлил қилади. Китобда мулк ҳуқуқи, трансакция харажатлари, ижтимоий танлов назарияси, Д.Нортнинг институционал эволюция концепцияси каби мавзулар ёритилган.
Asosiy mavzular
- Институционал назарияларнинг пайдо бўлиши ва ривожланиши тарихи: Институционал назарияларнинг пайдо бўлиши ва ривожланиши тарихида инсонлар томонидан барпо этиладиган ва ўзаро ҳамкорликни таркибловчи сиёсий, иқтисодий ҳамда ижтимоий меъёрлар ва қоидаларнинг аҳамияти кўрсатилади. Иқтисодиётнинг ривожланиш қонуниятларини билиш, уни модернизация қилиш йўлларини танлаш ва хавф-хатарнинг олдини олишнинг самарали воситаларини танлаш муҳимдир. Иқтисодиётнинг ривожланиши, талаб ва таклиф қонунларининг ишлаши, хўжалик юритувчи субъектларнинг ҳулқ-атвори, бозор ва маъмурий механизмларнинг фаолият кўрсатиши, иқтисодий ўсиш ва шу каби бошқа бир қатор жараёнлар ва ҳодисаларни ўрганишдан иборат.
- Институционализмнинг методологик асослари ва институционал таҳлилда бошланғич нуқта масаласи: Институционализмнинг методологик асослари ва институционал таҳлилда бошланғич нуқта масаласи индивидлар ва институтларнинг ўзаро боғлиқлигини таҳлил этишда бошланғич нуқтага нисбатан иккита тамойил мавжудлигини кўрсатади: методологик индивидуализм ва методологик холизм. Биринчи тамойилда институтлар индивидларнинг манфаатлари ҳамда хатти-ҳаракатлари орқали тушунтирилади. Иккинчи тамойилда институтлар белгиланиши асос бўлади.
- Неоинституционал назариянинг асосий йўналишлари: Неоинституционализмнинг асосий йўналишлари мулк ҳуқуқи назарияси, трансакция харажатлари назарияси, ижтимоий танлов назарияси ва Д.Нортнинг институционал эволюция концепциясидан иборат. Бундан ташқари, шартномалар назарияси, иқтисодий ташкилот назарияси, бюрократия назарияси, жиноят ва жазолар иқтисодий назарияси, коррупция иқтисодий назарияси ва хуфёна иқтисодиёт ҳам шулар жумласидандир. Неоинституционализм назарияларининг асосчилари Р.Коуз, О.Уильямсон, Д.Норт, Ж.Бьюкенен, Т.Таллок, М.Олсон К.Эрроу, В.Нисканен, С.Паркинсон, Г.Беккер, М.Фридмен, Ж.Стиглер, М.Олсон каби олимлардир.
- Институционал иқтисодиётнинг ривожланиш хусусиятлари: Институционал иқтисодиётнинг ривожланиш хусусиятлари неоинстиуционал ҳамда янги институционал босқичлардан иборат. Босқичларнинг номланишидаги ўхшашлиликка қарамай, институтлар таҳлилида принципиал жиҳатдан турли концепциялар мавжуд. Рональд Гарри Коузнинг «Фирма табиати» (1937), «Ижтимоий харажатлар муаммоси» (1960) каби мақолаларида биринчи бор неоинституционализмнинг тадқиқот дастурини шакллантирган эди.