Chortoq tumani agrotsenozidag i tunlamlar faunasi va ularni fenologiyasi
Ushbu maqola Chortoq tumani agrotsenozidagi tunlamlar faunasini va ularning fenologiyasini o'rganishga bag'ishlangan. Maqolada tunlamlar qishloq xo'jalik ekinlariga katta zarar yetkazishi, ularga qarshi kurash choralari, tunlamlarning tur tarkibini aniqlash va ularning uchish fenologiyasini o'rganishning ilmiy va amaliy ahamiyati haqida ma'lumot berilgan. Tadqiqot natijalari 2011-2012 yillarda Chortoq tumani g'o'za agrotsenozlarida 18 turga mansub tunlam kapalaklari aniqlanganligini ko'rsatadi. Shuningdek, maqolada aniqlangan tunlam kapalaklarining kenja oilalari va avlodlari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Tunlamlarning qishloq xo'jaligiga zarari: Tunlamlar Noctuidae oilasiga mansub bo'lib, qishloq xo'jalik ekinlariga katta zarar yetkazadi. Ular hosil sifatini pasaytiradi va miqdorini kamaytiradi. Tadqiqotchilarning fikriga ko'ra, tunlamlar g'o'za hosildorligini 50% gacha kamaytirishi mumkin.
- Tunlamlarga qarshi kurash choralari: Tunlamlarga qarshi kurash choralarini ishlab chiqish uchun ularning tur tarkibini aniqlash va ularning uchish fenologiyasini o'rganish muhim ahamiyatga ega.
- Chortoq tumani agrotsenozidagi tunlamlar faunasi: 2011-2012 yillarda Chortoq tumani g'o'za agrotsenozlarida 18 turga mansub tunlam kapalaklari aniqlangan. Ular orasida Agrotis segetum, A.exclamationis, A.ipsilon, Discestra trifolli va boshqalar bor.
- Tunlam kapalaklarining kenja oilalari va avlodlari: Aniqlangan tunlam kapalaklari 5 ta kenja oilaga (Agrotinae, Hadeninae, Jaspidinae, Plussinae, Heliothinae) va 13 ta avlodga (Agrotis, Xestia, Euxoa, Discestra, Mythimna va boshqalar) mansub.
- Tunlamlarning fenologiyasi: Tunlamlarning uchish fenologiyasini o'rganish shuni ko'rsatadiki, ularni shartli ravishda ko'p sonli va kam sonli turlar guruhiga ajratish mumkin. Ko'p sonli turlardan kuzgi tunlam, undov tunlami, ipsilon tunlami, S-qora tunlami, g'o'za tunlami va beda tunlamlari qishloq xo'jalik ekinlarining xavfli zararkunandalari hisoblanadi.