Die Kommunikative Gliederung des Satzes im Deutschen
Ushbu kitobda gapning kommunikativ tuzilishi, ya'ni ma'lumotning tinglovchiga qanday taqdim etilishi, qaysi qismi yangi va qaysi qismi allaqachon ma'lum ekanligi, nemis tilidagi so'z tartibi va ushbu tartibning kommunikativ maqsadga mosligi haqida so'z yuritiladi. Asosiy e'tibor gapning tema-rema (eski-yangi ma'lumot) bo'linishiga qaratilib, turli tillardagi, xususan, nemis tilidagi so'zlashuvda ushbu bo'linishning ahamiyati tahlil qilinadi. Shuningdek, kitobda gapning tuzilishi, sintaktik va semantik jihatlari, matnning lingvistik tahlili va turli matn turlari haqida ham ma'lumotlar berilgan.
Asosiy mavzular
- Gapning kommunikativ tuzilishi: Gapning kommunikativ tuzilishi deganda, ma'lumotning tinglovchiga qanday taqdim etilishi, qaysi qismi yangi va qaysi qismi allaqachon ma'lum ekanligi tushuniladi. Bu borada gapning tema-rema bo'linishi muhim ahamiyatga ega.
- Tema-rema (eski-yangi ma'lumot) bo'linishi: Tema gapning boshida keladigan, tinglovchiga allaqachon ma'lum bo'lgan qismidir. Rema esa gapning asosiy ma'nosini ifodalovchi, tinglovchiga yangi bo'lgan qismidir. Ushbu bo'linish gapning kommunikativ maqsadini aniqlashda muhim rol o'ynaydi.
- Nemis tilidagi so'z tartibi: Nemis tilida so'z tartibi gapning kommunikativ tuzilishiga katta ta'sir ko'rsatadi. Odatda, tema gapning boshida, rema esa oxirida keladi. Lekin bu qoida har doim ham amal qilmaydi va so'z tartibi kommunikativ maqsadga mos ravishda o'zgarishi mumkin.
- Matnning lingvistik tahlili: Matnning lingvistik tahlili matnning tuzilishi, sintaktik va semantik jihatlarini o'rganishni o'z ichiga oladi. Bu orqali matnning ma'nosi va kommunikativ maqsadi aniqlanadi.
- Turli matn turlari: Kitobda turli matn turlari, ularning xususiyatlari va kommunikativ maqsadlari haqida ma'lumotlar berilgan.