Umumiy va noorganik kimyo

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti talabalari uchun mo'ljallangan "Umumiy va noorganik kimyo" fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo'yicha uslubiy qo'llanma hisoblanadi. Qo'llanma kimyo texnologiya ta'lim yo'nalishi talabalari uchun tegishli laboratoriya ishlarini o'z ichiga oladi. Unda har bir laboratoriya ishi uchun nazariy ma'lumotlar, tajriba tavsiloti, nazorat savollari, masalalar va mashqlar keltirilgan. Shuningdek, qo'llanmada test-reyting sinovlari uchun test savollari ham mavjud. Qo'llanma talabalarning kimyo fanidan bilimlarini chuqurlashtirish va mustaqil ishlash ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi.

Asosiy mavzular

  • Laboratoriya ishlari texnikasi: Kimyo laboratoriyasida ishlash vaqtida rioya qilinishi kerak bo'lgan qoidalar keltirilgan. Bularga darslik va ma'ruzalarni o'rganish, tajriba uchun kerakli asbob-uskunalarni tayyorlash, tajriba tartibiga rioya qilish, ehtiyot choralariga amal qilish, tajriba natijalarini kuzatish va yozib borish kiradi.
  • Metallarning korroziyasi: Metallarning korroziyasi, uning sabablari va korroziyaga qarshi kurash usullari haqida ma'lumot berilgan. Tuzlarning gidrolizi, kislotalarning metallarga ta'siri, konsentrlangan va suyultirilgan kislotalarning farqi, metallarning elektrokimyoviy kuchlanishlar qatori kabi mavzular yoritilgan. Tajribalar orqali metallarning korroziyaga uchrashi va unga ta'sir etuvchi omillar o'rganiladi.
  • Elektrolitlarning elektr o'tkazuvchanligi: Eritmalarning elektr o'tkazuvchanligi, elektrolitlar va noelektrolitlar, eritmaning konsentratsiyasi va dissotsilanish darajasi kabi tushunchalar tahlil qilinadi. Tajribalar yordamida turli eritmalarining elektr o'tkazuvchanligi solishtiriladi va kuzatilgan natijalar izohlanadi.
  • Kompleks birikmalar: Kompleks birikmalarning tuzilishi, turlari, hosil bo'lishi va xossalari haqida ma'lumot berilgan. Koordinatsion bog'lanish, ligandlar, kompleks hosil qiluvchi, ichki va tashqi sfera kabi tushunchalar tahlil qilinadi. Tajribalar orqali kompleks birikmalarni olish, ularning dissotsilanishi va analitik reaksiyalari o'rganiladi.
  • Vodorod: Vodorodning olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, ishlatilishi va birikmalari haqida ma'lumot berilgan. Metallarning kislotalar va ishqorlar bilan ta'siri, CuO ni vodorod yordamida qaytarish kabi tajribalar o'tkaziladi.
  • Galogenlar: Galogenlarning (brom, yod) olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, birikmalari va analitik reaksiyalari haqida ma'lumot berilgan. Tajribalar orqali galogenlarning oksidlovchilik xususiyatlari va galogen vodorodlarning qaytaruvchanlik xususiyatlari o'rganiladi.
  • Oltingugurt: Oltingugurtning allotropik shakllari, fizik va kimyoviy xossalari, metallar bilan reaksiyalari, sulfidlar, oltingugurt oksidlariva kislotalari haqida ma'lumot berilgan. Tajribalar orqali oltingugurtning turli xossalari va birikmalari o'rganiladi.
  • Azot va fosfor: Azot va fosforning olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, birikmalari, oksidlariva kislotalari haqida ma'lumot berilgan. Tajribalar orqali azot va fosforning turli xossalari va birikmalari o'rganiladi.
  • Uglerod va kremniy: Uglerod va kremniyning olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, birikmalari, oksidlariva kislotalari, tuzlari haqida ma'lumot berilgan. Tajribalar orqali uglerod va kremniyning turli xossalari va birikmalari o'rganiladi.
  • Berilliy va magniy: Berilliy va magniyning olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, birikmalari, oksidlariva kislotalari, gidroksidlari haqida ma'lumot berilgan. Tajribalar orqali Berilliy va magniyning turli xossalari va birikmalari o'rganiladi.
  • Ishqoriy metallar: Ishqoriy metallarning olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, suv bilan reaksiyasi, tuzlarining gidrolizi, olinish usullari, birikmalarining kimyoviy xossalari haqida ma'lumot berilgan. Tajribalar orqali Ishqoriy metallarning turli xossalari va birikmalari o'rganiladi.
  • Ishqoriy-yer metallar: Ishqoriy-yer metallarning olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, suv bilan reaksiyasi, tuzlarining gidrolizi, olinish usullari, birikmalarining kimyoviy xossalari haqida ma'lumot berilgan. Tajribalar orqali Ishqoriy-yer metallarning turli xossalari va birikmalari o'rganiladi.
  • Mis va Kumush: Mis va kumushning olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, olinish usullari. oksidlari, birikmalarining kimyoviy xossalari, tuzlari haqida ma'lumot berilgan. Tajribalar orqali Mis va kumushning turli xossalari va birikmalari o'rganiladi.