Ўқитувчи – нутқ маданияти
Ushbu kitob o'qituvchilar va notiqlarning nutq madaniyatini rivojlantirishga qaratilgan qo'llanma bo'lib, unda nutqning asosiy me'yorlari, uslublari, ifodalilik va ta'sirchanlik kabi muhim jihatlar batafsil yoritilgan. Kitobda nutq madaniyatining tarixiy ildizlari, buyuk mutafakkirlarning nutq san'ati haqidagi fikrlari ham o'rin olgan.
Asosiy mavzular
- Nutq madaniyati va adabiy til: Adabiy tilning ikki shakli, me'yorlari (fonetik, leksik, grammatik, orfografik, orfoepik, aktsentologik, semantik) va nutq madaniyatining aloqadorligi muhokama qilinadi.
- Nutqning to'g'riligi: Nutqning to'g'riligi, uning asosiy mezoni va boshqa mezonlar bilan bog'liqligi, soflik va lisoniy mezon ekanligi tahlil qilinadi.
- Nutqning aniqligi: So'zning o'z ma'nosida qo'llanilishi, ko'p ma'nolilik, sinonimlar, omonimlar va antonimlar orqali aniqlikka erishish usullari ko'rsatiladi.
- Nutqning qisqaligi va ixchamligi: Qisqa jumlalarda katta mazmun ifodalash, xalq maqollari va matallar, hikmatli so'zlarning qisqalik namunasi sifatidagi ahamiyati yoritiladi.
- Nutqning boyligi: Til boyligi va tafakkur boyligining aloqadorligi, til qashshoqligining fikr qashshoqligiga olib kelishi, so'z boyligini oshirish yo'llari ko'rsatiladi.
- Nutqning ifodaliligi: Nutqning ta'sirchan, jozibali bo'lishi uchun nimalarga e'tibor berish kerakligi, mazmun va shaklning uyg'unligi, hamda nutq texnikasi omillari haqida ma'lumot beriladi.
- Uslubiy figuralar: Antiteza, gradatsiya, ritorik so'roq, ellipsis, takror kabi uslubiy figuralar va ularning nutqning ta'sirchanligini oshirishdagi roli tahlil qilinadi.
- Nutq uslublari va nutq madaniyati: Jonli so'zlashuv uslubi, ilmiy uslub, rasmiy uslub, publitsistik uslub va badiiy uslublar haqida ma'lumot beriladi. Har bir uslubning o'ziga xos xususiyatlari, qo'llanish sohalari va nutq madaniyatiga ta'siri ko'rsatiladi.