Муҳаммадризо Огаҳий
Ushbu kitob Oʻzbekiston Davlat konservatoriyasi "Sharq musiqasi" fakultetining "An’anaviy xonandalik" ta’lim yoʻnalishi talabasi tomonidan tayyorlangan referat boʻlib, unda XIX asrda Xiva xonligida yashab ijod etgan buyuk oʻzbek shoiri, tarixchi, tarjimon, davlat arbobi Muhammad Rizo Ogahiyning hayoti va ijodi, uning adabiy merosi, tarixiy asarlari tahlili, tarjimalari va oʻzbek madaniyatiga qoʻshgan hissasi yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Ogahiyning hayoti va ijodi: Ushbu mavzu Ogahiyning tugʻilgan yili, bolalik va yoshlik davri, taʼlim olishi, adabiy muhitga kirib kelishi, miroblik lavozimiga tayinlanishi, ijodiy faoliyatining asosiy bosqichlari, umrining soʻnggi yillari va vafoti haqidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga oladi.
- Ogahiyning adabiy merosi: Bu mavzuda Ogahiyning oʻzbek va fors tillarida yozgan sheʼrlari, gʻazallari, mustazodlari, muxammaslari, qitalari, ruboiylari, dostonlari, devonlari, shuningdek, uning adabiy uslubi, poetik mahorati, sheʼrlarining mazmuni, gʻoyaviy yoʻnalishi, lirik qahramonining xususiyatlari, ishqiy, falsafiy, ijtimoiy motivlari tahlil qilinadi.
- Ogahiyning tarixiy asarlari: Ushbu mavzu Ogahiyning tarixnavis sifatidagi faoliyati, uning "Riyoz ud-davla", "Zubdat ut-tavorix", "Jomeʼ ul-voqeoti sultoniy", "Gulshani davlat", "Shohidi iqbol" kabi tarixiy asarlari, ularning mazmuni, ahamiyati, Xiva xonligining siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy hayoti, madaniyati, adabiyoti, sanʼati, meʼmorchiligi, suv xoʻjaligi, dehqonchiligini yoritishdagi oʻrni, tarixiy shaxslarning faoliyatini baholashdagi xolisligi, tarixiy voqealarni realistik aks ettirish mahorati tahlil qilinadi.
- Ogahiyning tarjimalari: Bu mavzuda Ogahiyning fors tilidan oʻzbek tiliga qilgan tarjimalari, jumladan, "Haft paykar", "Guliston", "Yusuf va Zulayho", "Shoh va gado", "Qobusnoma", "Axloqi Muhsiniy", "Miftoh ut-tolibin" kabi asarlari, ularning oʻzbek adabiyotiga taʼsiri, Ogahiyning tarjimon sifatidagi mahorati, asarlarni oʻzbekona ruhda talqin etishi, oʻzbek tilining boyligidan foydalanishi, tarjima maktabini yaratishi yoritiladi.
- Ogahiyning oʻzbek madaniyatiga qoʻshgan hissasi: Ushbu mavzu Ogahiyning oʻzbek adabiyoti, tarixnavisligi, tarjimashunosligi rivojiga qoʻshgan hissasi, uning asarlarining oʻzbek xalqining maʼnaviy boyligini oshirishdagi oʻrni, yosh avlodni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashdagi ahamiyati, uning merosini oʻrganish va targʻib qilish boʻyicha olib borilayotgan ishlar, Ogahiy nomidagi koʻchalar, maktablar, teatrlar, bogʻlar, muzeylar, unga oʻrnatilgan haykallar haqidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga oladi.