“Qutadg’u bilig”da kelgan tavg‘ach bug‘roxonga bag‘ishlangan qasida

Ushbu maqola “Qutadg‘u Bilig” dostonidagi Tavg‘ach Bug‘roxonga bag‘ishlangan qasidani tahlil qiladi. Qasida janri, uning tuzilishi, badiiy xususiyatlari, xususan, qofiyalanish tizimi, tajnis, talmeh, takrir, tavze' va tarse' kabi san'atlar ko'rib chiqiladi. Maqolada qasidaning arabcha kelib chiqishi, turkiy adabiyotdagi evolyutsiyasi va “Qutadg‘u Bilig”dagi o‘rni muhokama qilinadi. Shuningdek, asarning XI asr adabiyoti va tilshunosligi uchun ahamiyati ta'kidlangan.

Asosiy mavzular

Qasida janri va uning ta'rifi: Qasida arabcha so'zdan olingan bo'lib, maqsad, niyat ma'nolarini anglatadi. Adabiyotda lirik janr sifatida namoyon bo'ladi va ma'lum baytlar soniga ega. Mahmud Koshg'ariy qasidani she'r, qo'shiq deb izohlaydi.
Qutadg'u Bilig'da qasidaning o'rni: "Qutadg'u Bilig" turkiy tildagi poetik janrlarning shakllanishi va evolyutsiyasini kuzatish uchun muhim manba hisoblanadi. Asarda turkiy she'riy shakllar, ularning o'zaro munosabati, adabiy etiket masalalari yoritilgan.
Tavg'ach Bug'roxonga bag'ishlangan qasida tahlili: Qasida masnaviy tarzda yozilgan bo'lib, unda qofiyalanish usullari, mavzu jihatdan qasida janri talablariga javob beradi. Qasida an'anaviy na'sib bilan boshlanadi va bahor tasviri, Bug'roxon madhi, ezgu tilaklar va duolar bilan yakunlanadi.
Qasidadagi badiiy san'atlar: Qasida badiiy-tasvir vositalari orqali bezatilgan. Talmeh (Luqmon hakim obrazi), tajnis, takrir, tavze' va tarse' san'atlari qo'llanilgan. Qarshilantirish san'atidan ham unumli foydalanilgan.