Gidravlika va muhandislik tarmoqlari.
Ushbu oʻquv qoʻllanma "Gidravlika va muhandislik tarmoqlari" fanini oʻrganishda talabalarga yordam berishga moʻljallangan. Unda suyuqlikning fizik xossalari, gidrostatika, suyuqlik harakati, turbulentlik, kanal va quvurlarda suv harakati kabi mavzularga oid nazariy maʼlumotlar va amaliy misollar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Suyuqlikning fizik va mexanik xossalari: Suyuqlikning asosiy fizik xossalari, zichligi, solishtirma ogʻirligi, hajmi, siqiluvchanligi, yopishqoqligi va sirt tarangligi kabi tushunchalar koʻrib chiqiladi.
- Gidrostatika asoslari: Suyuqlikning muvozanat holati, gidrostatik bosim, uning xossalari, gidrostatikaning asosiy tenglamasi va pyezometrik bosim kabi mavzular yoritilgan.
- Suyuqlikning harakati: Suyuqlik harakatining asosiy qonuniyatlari, uzluksizlik tenglamasi, Bernulli tenglamasi va ularning amaliyotdagi ahamiyati koʻrsatilgan.
- Laminar va turbulent harakat: Suyuqlik harakatining laminar va turbulent rejimlari, gidravlik qarshiliklar, Veysbax-Darsi formulasi va Shezi formulasi kabi masalalar muhokama qilingan.
- Teshik va qoʻndirgichlardan suyuqlikning oqib chiqishi: Teshiklardan va qoʻndirgichlardan suyuqlikning oqib chiqish qonuniyatlari, sarf koeffitsiyentlari va gidravlik hisoblash usullari keltirilgan.
- Quvurlardagi suyuqlik harakati: Quvurlarning turlari, uzun quvurlarni hisoblash, gidravlik zarba, halqasimon quvurlar va ularni hisoblash usullari bayon etilgan.
- Kanallarda suvning harakati: Kanalda suvning tekis harakati, kanal koʻndalang kesmasining gidravlik elementlari, kanalning eng qulay kesmasi, notekis harakat va uni differensial tenglamasi kabi mavzular qamrab olingan.
- Filtratsion oqimlar: Grunt suvlari harakati, sizilishning asosiy qonuni, sizilish koeffitsiyentini aniqlash usullari, damsiz tekis va notekis harakat kabi masalalar koʻrib chiqilgan.