Черепно-мозговая травма у детей

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni Saqlash Vazirligi tomonidan chop etilgan bo'lib, Toshkent Pediatriya Meditsina Instituti Travmatologiya, ortopediya va neyrojarrohlik kafedrasi tomonidan tayyorlangan "Bolalarda bosh miya jarohati" mavzusidagi ochiq ma'ruzadir. Unda bolalardagi bosh miya jarohatlarining diagnostikasi, davolash usullari, klassifikatsiyasi va oqibatlari haqida ma'lumotlar berilgan.

Asosiy mavzular

Bosh miya jarohatlarining umumiy tushunchalari: Bosh miya jarohatlarining ta'rifi, ahamiyati, sabablari va oqibatlari haqida umumiy ma'lumotlar beriladi. Kattalardagi avtohalokatlar va ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalar bolalarda harakatli o'yinlar va yiqilishlar asosiy sabablar sifatida ko'rsatilgan. Jarohatning og'irlik darajasiga ta'sir etuvchi omillar va davolash usullari muhokama qilinadi.
Bosh miya jarohatlarining klassifikatsiyasi va patogenezi: Bosh miya jarohatlari birlamchi va ikkilamchi turlarga bo'linadi. Birlamchi jarohatlar to'g'ridan-to'g'ri ta'sir natijasida yuzaga keladi, ikkilamchi jarohatlar esa bosh ichidagi asoratlar (gematomalar, shish va infektsiya) yoki miyaga kislorod va ozuqa moddalari yetishmasligi natijasida kelib chiqadi. Har bir asorat o'limga olib kelishi mumkin, shuning uchun ularni erta aniqlash va davolash muhimligi ta'kidlanadi.
Diagnostika va tekshiruv usullari: Bosh miya jarohatlarini tashxislashda anamnez, nevrologik tekshiruv (Glasgow koma shkalasi bo'yicha baholash), KT (kompyuter tomografiyasi), MPT (magnit rezonans tomografiya) va boshqa tekshiruv usullari muhokama qilinadi. KT tezkorligi va aniqligi tufayli o'tkir davrda asosiy usul ekanligi ta'kidlangan. MPT esa podostra va surunkali davrlarda ko'proq ma'lumot beradi.
Davolash va reabilitatsiya: Bosh miya jarohatlarini davolashda nafas yo'llarini ta'minlash, qon aylanishini qo'llab-quvvatlash, bosh ichi bosimini (VCH) nazorat qilish va asoratlarni oldini olish kabi konservativ usullar ko'rib chiqiladi. Jarrohlik aralashuvi faqat gematomalar yoki bosh suyagi sinishlari kabi alohida hollarda zarur bo'lishi mumkin. Reabilitatsiya dasturlari jarohatdan keyin tiklanishga yordam beradi.
Bosh miya chayqalishi: Miya chayqalishi - bu miyaning qaytar funktsional shikastlanishi bo'lib, makroskopik o'zgarishlar bilan birga kelmaydi. Bunga xush yo'qotish yoki vaqtinchalik ongni yo'qotish, shuningdek retrograd yoki anterograd amneziya kiradi. O'choqli buzilishlar odatda qayd etilmaydi. Bolalarda ko'pincha letargiya, asabiylashish, xiralik, qusish kuzatiladi.
Kechki asoratlar: travmadan keyingi epilepsiya: Ba'zi hollarda travmadan keyin epilepsiya paydo bo'lishi mumkin. Bir nechta turlari farqlanadi (darhol, erta va kech). Kech epileptik tutilish ehtimoli ko'plab sabablarga bog'liq (jarohatning xususiyati, neurologik buzilishlar, infektsiya va travmatik o'choqning lokalizatsiyasi). Agar yo'qotish qisqa muddatli bo'lsa, hech qanday o'choqli alomatlar bo'lmasa davolash zarur emas. Ko'karish bilan 1 hafta davomida fenitoinni profilaktik ravishda buyurish tavsiya etiladi.