Die Übersetzungprobleme der Deutschen realienwörter ins Usbekische
Ushbu kitob nemis tilidan o‘zbek tiliga madaniyatlararo aloqa jarayonida duch kelinadigan muammolarni o‘rganishga bag‘ishlangan bo‘lib, unda realiyalarni tarjima qilishning usullari tahlil qilinadi. Tadqiqot realiya tushunchasining lingvistik xususiyatlarini, ularning tasnifini va tarjima strategiyalarini qamrab oladi. Kitobda realiyalarni tarjima qilishda yuzaga keladigan qiyinchiliklar, xususan, madaniyatlararo farqlar va ekvivalentlik masalalari ko‘rib chiqiladi. Tarjima usullari sifatida transkripsiya, transliteratsiya, leksik almashtirish va tavsifiy tarjima kabi strategiyalar o'rganiladi.
Asosiy mavzular
- Realiya tushunchasining lingvistik asoslari: Ushbu bo'limda realiya so'zlarining ta'rifi, ularning lingvistik xususiyatlari va madaniy kontekst bilan bog'liqligi ko'rib chiqiladi. Realia so'zlarining turli madaniy unsurlarni aks ettirishi va ularni tarjima qilishdagi murakkabliklar tahlil qilinadi.
- Realiyalarning tasnifi: Bu bo'limda realiyalarning tematik guruhlarga bo'linishi, xususan, geografik, etnik, ijtimoiy-siyosiy va boshqa tasniflash mezonlari ko'rib chiqiladi. Har bir guruhga xos bo'lgan xususiyatlar va tarjima qilishdagi yondashuvlar tahlil qilinadi.
- Tarjima strategiyalari: Ushbu bo'limda realiyalarni nemis tilidan o'zbek tiliga tarjima qilishda qo'llaniladigan asosiy strategiyalar, jumladan, transkripsiya, transliteratsiya, tavsifiy tarjima, adaptatsiya va leksik almashtirish kabi usullar ko'rib chiqiladi. Har bir strategiyaning afzalliklari va kamchiliklari, ularni qo'llash shartlari tahlil qilinadi.
- Tarjima qiyinchiliklari: Bu bo'limda realiyalarni tarjima qilishda yuzaga keladigan asosiy muammolar, xususan, madaniyatlararo farqlar, ekvivalentlikning yo'qligi va tarjimonning madaniy kompetensiyasi masalalari tahlil qilinadi. Tarjima jarayonida yuzaga keladigan konnotativ va denotativ ma'nolarni saqlash muammosi ham ko'rib chiqiladi.
- O'zbek tilidagi tarjima misollari: Kitobda nemis tilidagi realiya so'zlarining o'zbek tiliga tarjima qilingan konkret misollari keltirilgan. Tarjimonlarning qanday usullardan foydalanganliklari va bu usullarning samaradorligi baholanadi.