O’zbek tilidan uslubiy qo’llanma
Ushbu kitob o'zbek tilini o'rganuvchi rus tilida so'zlashuvchi talabalar uchun mo'ljallangan bo'lib, tilshunoslik, adabiyot, grammatika va uslubiyatga oid ma'lumotlarni qamrab oladi. Unda o'zbek tilining tarixi, fonetikasi, leksikasi, morfologiyasi, sintaksisi, uslubiyati va nutq madaniyati kabi muhim jihatlari yoritilgan. Kitobda xalq og'zaki ijodi namunalaridan tortib, zamonaviy matnlarga qadar ko'plab misollar keltirilgan. Shuningdek, unda til o'rganuvchilar uchun amaliy mashg'ulotlar, topshiriqlar va test savollari ham o'rin olgan.
Asosiy mavzular
- O'zbek tilining tarixi: Ushbu mavzu o'zbek tilining kelib chiqishi, shakllanishi va rivojlanish bosqichlari haqida ma'lumot beradi. Qadimgi turkiy tildan hozirgi o'zbek adabiy tiligacha bo'lgan davrlar, turli davrlarda tilga bo'lgan ta'sirlar, yozuv tarixi, adabiy tilning shakllanishi kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
- O'zbek tilining fonetikasi: Ushbu mavzu o'zbek tilidagi tovushlar tizimi, unlilar va undoshlar, ularning talaffuzi, urg'u, bo'g'in, transkripsiya kabi masalalarni o'z ichiga oladi. Shuningdek, mavzuda tovushlarning o'zgarishi, assimilyatsiya, dissimilyatsiya, reduksiya kabi hodisalar ham tahlil qilinadi.
- O'zbek tilining leksikasi: Ushbu mavzu o'zbek tilidagi so'z boyligi, so'zlarning ma'noviy turlari, sinonimlar, antonimlar, omonimlar, paronimlar, frazeologizmlar, shevalar, jargonlar, kasb-hunar so'zlari kabi masalalarni qamrab oladi. Mavzuda so'zlarning kelib chiqishi, o'zlashma so'zlar, neologizmlar kabi masalalar ham yoritiladi.
- O'zbek tilining morfologiyasi: Ushbu mavzu o'zbek tilidagi so'z turkumlari, ularning grammatik xususiyatlari, so'z o'zgarishi, so'z yasash kabi masalalarni o'rganadi. Ot, sifat, son, olmosh, fe'l, ravish, ko'makchi, bog'lovchi, yuklama, undov kabi so'z turkumlarining har biri alohida ko'rib chiqiladi.
- O'zbek tilining sintaksisi: Ushbu mavzu o'zbek tilidagi so'z birikmalari, gaplar, gap bo'laklari, gap turlari, sintaktik munosabatlar kabi masalalarni qamrab oladi. Oddiy gap, qo'shma gap, undalma, kirish so'zlar, ajratilgan bo'laklar kabi masalalar batafsil tahlil qilinadi.
- O'zbek tilining uslubiyati: Ushbu mavzu o'zbek tilidagi nutq uslublari, ularning xususiyatlari, nutq madaniyati, notiqlik san'ati kabi masalalarni o'rganadi. So'zlashuv uslubi, ilmiy uslub, publitsistik uslub, rasmiy uslub, badiiy uslub kabi uslublarning har biri alohida ko'rib chiqiladi.