The role of jadids of Turkistan in developing of the uzbek linguistics

Ushbu maqola O‘zbekistonda Jadidlar tomonidan o‘zbek tilshunosligini rivojlantirishdagi roli haqida. Maqolada o‘zbek jadid adabiyoti, uning til xususiyatlari, metaforalarning lingvistik, kontekstual va stilistik xususiyatlari tahlil qilinadi. Shuningdek, o‘zbek tilshunosligida metaforalarni o‘rganishning ahamiyati, jadid yozuvchilarining ona yurt, millat, erkinlik va ta’lim kabi so‘zlarni mahorat bilan qo‘llaganligi aniqlanadi. Jadidlarning maqsadi milliy o‘zlikni anglash, milliy madaniyatni rivojlantirish va o‘zbek tilining jamiyatdagi mavqeini oshirish edi. Bu maqola o'zbek tilshunosligi tarixini o'rganishga qiziqqanlar uchun foydali manba bo'lishi mumkin.

Asosiy mavzular

  • Jadid adabiyoti va o'zbek tilshunosligi: Maqolada jadid adabiyotining o'zbek tilshunosligiga ta'siri, metaforalarning lingvistik xususiyatlari va jadid yozuvchilarining so'z qo'llash mahorati tahlil qilinadi.
  • Tilni saqlash harakati: Turk tilining kirib kelishi, Chigʻatoy tiliga qaytish gʻoyasi va uning jadid adabiyotiga taʼsiri, oʻzbek adabiy tilining lugʻatini boyitish boʻyicha olib borilgan ishlar oʻrganiladi.
  • Jadidlarning islohotlari: Jadidlar ta'lim sohasida islohotlar o'tkazishga harakat qildilar, eski maktablarni isloh qilish va madrasalarni yangilash g'oyasini ilgari surdilar, ommaga samarali bo'lgan yangi o'qitish usullarini joriy etdilar va "ochiq va sodda til" yaratdilar.
  • Punctuation tizimi: Jadid ziyolilari o'zbek tilshunosligi terminologiyasini shakllantirishda muhim rol o'ynashadi. Mahmudxo'ja Behbudiy 1908 yilda "Kitob ul-atfol" asarini yozib, unda tinish belgilari shakllari va ularni belgilash haqida fikrlar bildirdi.