Ta`rbiya sotsial tariyxiy protsess sipatinda
Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi xalq taʼlim tizimida tarbiya jarayonlarini tashkil etish va uning mazmun-mohiyati, maqsad va vazifalari, taʼsirchan usullari va metodlari hamda tarbiya jarayonida turli ijtimoiy institutlar bilan hamkorlikni oʻrganishga bagʻishlangan. Kitobda tarbiya nazariyasi, milliy qadriyatlar asosida tarbiya berish, shaxsni har tomonlama kamolotga yetishtirish, tarbiya jarayonida oʻqituvchi va oʻquvchilar munosabatlari, oila va maktab hamkorligi, yoshlar tashkilotlarining roli kabi muhim masalalar chuqur tahlil qilingan. Shuningdek, kitobda dunyo pedagogik tafakkuri, tarbiya konsepsiyalari, axloqiy tarbiya, estetik tarbiya, jismoniy tarbiya, mehnat tarbiyasi kabi keng qamrovli mavzular yoritilgan. Kitobning asosiy maqsadi – kelajak avlodni barkamol, maʼnaviy boy, jismonan sogʻlom va yetuk shaxs sifatida tarbiyalashga qaratilgan uslubiy koʻrsatmalar berishdir.
Asosiy mavzular
- Tarbiya nazariyasi va usullari: Ushbu mavzuda tarbiya jarayonining nazariy asoslari, maqsad va vazifalari, tarbiya usullari (soʻz orqali, koʻrgazmali, amaliy), vositalari (adabiyotlar, kino, audio-video materiallar) va baholash mezonlari yoritilgan. Jumladan, pedagogik texnika, tarbiya jarayonini loyihalash, tashkil etish va boshqarish bosqichlari, tarbiyaviy ishlaning samaradorligini oshirish usullari atroflicha tahlil qilingan.
- Milliy tarbiya va qadriyatlar: Bu mavzu milliy tarbiya mazmunini boyitishda xalqimizning boy maʼnaviy merosi, urf-odatlari, anʼanalari, qadriyatlarining oʻrni va ahamiyatini ochib beradi. Oʻzbek xalqining milliy qadriyatlari, jumladan, tili, madaniyati, tarixi, urf-odatlari, marosimlari, milliy gʻurur, vatanparvarlik kabi tushunchalar keng yoritilgan va ularning tarbiya jarayonida qoʻllanilishi boʻyicha tavsiyalar berilgan.
- Tarbiya turlari va ularning oʻzaro bogʻliqligi: Ushbu mavzu doirasida axloqiy tarbiya, estetik tarbiya, jismoniy tarbiya, mehnat tarbiyasi, iqtisodiy tarbiya, ekologik tarbiya, huquqiy tarbiya va harbiy tarbiyaning mazmun-mohiyati, maqsad va vazifalari hamda ularning oʻzaro uzviy bogʻliqligi tahlil qilingan. Har bir tarbiya turi shaxsni har tomonlama kamolotga yetishtirishda muhim rol oʻynashi taʼkidlangan.
- Ijtimoiy institutlar va tarbiya jarayoni: Bu mavzu tarbiya jarayonida oila, maktab, mahalla, hamda boshqa ijtimoiy institutlarning hamkorligi masalalariga bagʻishlangan. Xususan, oila, maktab va mahalla hamkorligining oʻrni, ahamiyati va usullari, yoshlar tashkilotlari (xususan, "Kamalak" va "Kamolot" harakatlari)ning tarbiya ishlaridagi faoliyati atroflicha yoritilgan.
- Oʻqituvchi va klass rahbari faoliyati: Kitobda oʻqituvchi va klass rahbarining tarbiya jarayonidagi oʻrni, vazifalari, pedagogik mahorati, psixologik bilimlari, oʻquvchilar bilan munosabatlari, ota-onalar bilan hamkorlik qilish usullari, shaxsiy fazilatlari haqida batafsil maʼlumotlar berilgan. Klass rahbari faoliyatining turli shakllari va metodlari, jumladan, oʻquvchilar bilan individuial ishlash, ota-onalar bilan muloqot qilish, jamoatchilik bilan hamkorlik qilish kabi jihatlar ochib berilgan.