Konstitutsiyaviy huquq
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy huquqi fanining asosiy mavzularini, jumladan, davlat qurilishi, boshqaruv, sud-huquq sohasida amalga oshirilayotgan islohotlar, inson huquqlari va erkinliklarini ta'minlash borasida olib borilayotgan samarali ishlar hamda demokratik jarayonlarning chuqurlashuvi kabi muhim masalalarni chuqur yoritib beradi. Kitobda Konstitutsiyaviy huquqning mohiyati, predmeti, funksiyalari, tizimdagi o‘rni, normalari, manbalari, shuningdek, fuqarolarning huquq va erkinliklari hamda burchlari, ijtimoiy va siyosiy huquqlari, oila va mehnat huquqlari kabi mavzular keng qamrovli tahlil qilingan. Konstitutsiyaning o‘ziga xos xususiyatlari va prinsiðlari, davlat hokimiyatining tashkil etilishi, O‘zbekistonning milliy va ma’muriy tuzilishi, siyosiy partiyalar, jamoat birlashmalari, shuningdek, oila, fuqarolarning shaxsiy huquq va erkinliklari, ularning kafolatlari, sud hokimiyati va boshqa muhim masalalar batafsil yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Konstitutsiyaviy huquq: Konstitutsiyaviy huquq — bu huquqning alohida tarmog‘i bo‘lib, jamiyatdagi eng muhim ijtimoiy masalalarni, ularning asoslarini tartibga soladi. Konstitutsiyaviy huquq normalari jamiyat—fuqaro—davlat o‘rtasidagi munosabatlarni tartibga soladi.
- Konstitutsiya: Konstitutsiya — jamiyat taraqqiyotining ma’lum bosqichida vujudga kelgan huquqiy hujjat. U dastlab faqat davlat tuzumini, hokimiyat tashkil etish prinsiðlarini belgilagan bo‘lsa, keyinchalik inson huquq va erkinliklari va burchlarini hamda ularning kafolatlarini, davlat organlari va fuqarolarning o‘zaro munosabatini mustahkamlashni ko‘zda tutdi.
- Davlat hokimiyati: Davlat hokimiyati boshqalarga nisbatan huquqqa ega bo‘lish, kuchga ega bo‘lish va boshqalarga ta’sir qilishdir. Hokimiyat davlat tomonidan ta’minlanadi va amalga oshiriladi.
- Fuqarolik: Fuqarolik — Konstitutsiyaviy institut. Uning asoslari Konstitutsiyada belgilangan. Shaxs fuqaro hisoblansagina, davlat bilan uning o‘rtasida alohida munosabatlar vujudga keladi.
- Saylov tizimi: Saylov demokratiyani amalga oshirishning eng muhim vositasidir. Saylov orqali fuqarolar jamiyat va davlat ishlarida, davlat hokimiyati organlarini tashkil qilishda, ularning faoliyatida ishtirok etadi.
- Prokuratura organlari: Prokuratura organlari deyarli barcha davlatlarda mavjud. Lekin ularning mavqeyi, qaysi hokimiyat tizimiga kirishi turlicha belgilangan. O‘zbekistonda prokuratura organlari alohida maqomga ega, u biron-bir hokimiyat tizimiga kiritilmagan.
- Moliya va kredit: Bozor munosabatlari o‘rnatilgan mamlakatlarda soliq davlat budjetining asosiy manbalaridan bo‘ladi. Shuning uchun mustaqilligimizning dastlabki kunlaridan to‘g‘ri soliq siyosati olib borishga harakat qilindi.
- Mudofaa va xavfsizlik: Mamlakat mudofaasi va xavfsizligini ta’minlash doimo ustuvor masalalardan bo‘lib kelgan. O‘zbekiston Konstitutsiyasida mudofaa va xavfsizlikka alohida XXVI bob ajratilgan.