Ташқи муҳит омиллари
Ushbu referat O'zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo'jaligi vazirligi qoshidagi Samarqand Qishloq xo'jaligi institutining Agronomiya fakultetida Ekologiya fanidan "Tashqi muhit omillari" mavzusida tayyorlangan. Unda tashqi muhit bilan organizmlarning o'zaro bog'liqligi, ekologik omillar (abiotik, biotik, antropogen), ularning organizmlarga ta'siri va tabiatga insonning ta'siri keng yoritilgan. Xususan, tashqi muhitning qulay va noqulay sharoitlari, ularning organizmlarga ta'siri, quruqlik, suv, havo va yer osti muhitining o'ziga xos xususiyatlari, shuningdek, ekologik omillarning har bir organizm uchun optimal, maksimal va minimal darajalari tushuntirilgan. Antropogen omillar ichida qishloq xo'jaligi, sanoat va boshqa inson faoliyati natijasida yuzaga keladigan o'zgarishlar, ularning o'simlik va hayvonot dunyosiga ta'siri atroflicha ko'rib chiqilgan. Shuningdek, «Qizil kitob» va Orol dengizi fojiasi kabi ekologik muammolar ham tilga olingan.
Asosiy mavzular
- Tashqi muhit bilan organizmlarning o'zaro bog'liqligi: Tashqi muhit bilan organizmlarning uzviy bog'liqligi, oziqa bilan ta'minlanishi, tarqalishi va moslashuvchanligiga ta'siri, shuningdek, organizmlarning tashqi muhitga ta'siri haqida ma'lumot beriladi.
- Ekologik omillar: biotik, abiotik, antropogen: Ekologik omillar turlari (abiotik - noorganik, biotik - tirik tabiat, antropogen - inson ta'siri) va ularning organizmlarga ta'siri haqida ma'lumot beriladi. Omillarning optimal, maksimal va minimal darajalari tushuntiriladi.
- Biotic omillar va ularning organizm uchun ahamiyati: Biotik omillar, ya'ni tirik organizmlarning bir-biriga va yashash muhitiga ta'siri, ularning fitogen (o'simliklar) va zoogen (hayvonlar) turlari hamda ularning organizmlar uchun ahamiyati yoritiladi.
- Antropogen omillar: Insonning tabiatga, ayniqsa, o'simlik va hayvonot dunyosiga ko'rsatgan ta'siri, qishloq xo'jaligi, sanoat, shaharsozlik va boshqa inson faoliyati natijasida yuzaga kelgan o'zgarishlar, «Qizil kitob» va Orol fojiasi kabi ekologik muammolar atroflicha tahlil qilinadi.