Ғўза мажмуидаги зироатлар ҳосилдорлигига ва тупроқ унумдорлигига ноанъанавий органо-минерал компостларни қўллаш самарадорлигини ошириш
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi O'zbekiston Respublikasi qishloq xo'jaligi uchun muhim ahamiyat kasb etuvchi, ayniqsa, paxta yetishtirishda tuproq unumdorligini oshirish va hosildorlikni ko'paytirishga qaratilgan ilmiy tadqiqot natijalarini o'z ichiga oladi. Tadqiqotda noan'anaviy organo-mineral kompostlarni qo'llashning agrofizik va agrokimyoviy ko'rsatkichlarga ta'siri, shuningdek, chorvachilik va parrandachilik mahsulotlari bilan bog'liq organik o'g'itlardan tayyorlangan kompostlarning samaradorligi chuqur o'rganilgan. Kompostlarni qo'llash orqali tuproq unumdorligini oshirish, suv va mineral o'g'itlarni tejash, shuningdek, meliorativ holatni yaxshilash hamda paxta va boshqa ekinlar hosildorligini ko'paytirish bo'yicha ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Organo-mineral kompostlarning tuproq unumdorligiga ta'siri: Tadqiqotda noan'anaviy organo-mineral kompostlarning turli nisbatlarda va me'yorlarda qo'llanilishi natijasida tuproqning agrofizik va agrokimyoviy xususiyatlariga, jumladan, tuproqning hajmiy massasi, gövakligi, gumus, azot, fosfor va kaliy miqdori kabi ko'rsatkichlarga ta'siri o'rganilgan. Kompostlar tuproq unumdorligini oshirishda va uning meliorativ holatini yaxshilashda muhim rol o'ynashi isbotlangan.
- Paxta va boshqa ekinlar hosildorligiga kompostlarning ta'siri: Tadqiqotda turli organo-mineral kompostlarning paxta, kuzgi bug'doy, mosh va makkajuxori kabi ekinlarning o'sishi, rivojlanishi va hosildorligiga ta'siri baholangan. Kompostlarni qo'llash natijasida hosildorlikning sezilarli oshishi, mahsulot sifati yaxshilanishi va mineral o'g'itlarni tejash imkoniyati yaratilishi aniqlangan.
- Kompostlarning meliorant sifatida qo'llanilishi: Tadqiqotda o'rtacha sho'rlangan tuproqlarda organo-mineral kompostlarni meliorant sifatida qo'llashning samaradorligi o'rganilgan. Kompostlar sho'rlangan tuproqlarda zararli tuzlarni kamaytirishga, suv tejalishiga va tuproqning agrofizik xususiyatlarini yaxshilashga yordam berishi aniqlangan.
- Organo-mineral kompostlarning iqtisodiy samaradorligi: Dissertatsiyada organo-mineral kompostlarni qo'llashning iqtisodiy samaradorligi ham tahlil qilingan. Kompostlarni qo'llash orqali hosildorlikning oshishi va ishlab chiqarish tannarxining kamayishi hisobiga sof foydaning ortishi hamda rentabellikning ko'tarilishi ko'rsatib o'tilgan.