Uglevodorod molekulalarida molekulalararo o’zaro ta’sirli kuchlarini tebranish spektri va kvanto-kimyoviy hisoblash yordamida o’rganish

Ushbu dissertatsiya uglevodorod molekulalari, xususan α- va β-pikolin hamda asetilen molekulalarining oʻzaro taʼsir kuchlarini, molekulalararo vodorod bogʻlanishini va ularning spektral namoyon boʻlishini kombinatsion sochilish spektrlari va kvanto-kimyoviy hisoblashlar yordamida oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda molekulalarning tuzilishi, xossalari va ular orasidagi oʻzaro taʼsirlar, xususan vodorod bogʻlanishining tabiatini tushuntirishga qaratilgan. Shorilarda keltirilgan nazariy va tajribaviy maʼlumotlar asosida tadqiqot obyekti boʻlgan molekulalar tahlil qilingan. Kombinatsion sochilish spektrlari va kvanto-kimyoviy hisoblashlar yordamida molekulalararo vodorod bogʻlanishning shakllanishi, uning spetral namoyon boʻlishi va molekulalararo taʼsir kuchlari aniqlangan. Tadqiqot natijalari asosida molekulalararo taʼsirning tabiatini va oʻziga xos xususiyatlarini tushunishga yordam beradigan ilmiy xulosalar chiqarilgan.

Asosiy mavzular

Molekulalararo oʻzaro taʼsir: Molekulalararo oʻzaro taʼsirlar elektr jihatidan neytral molekulalar yoki atomlar orasida sodir boʻladi. Bu taʼsirlar natijasida suyuqliklar va molekulyar kristallar hosil boʻlishi mumkin. Bu oʻzaro taʼsirlar spetsifik va universal guruxlarga boʻlinadi. Spetsifik oʻzaro taʼsirlarga vodorod bogʻlanish misol boʻla oladi.
Molekulalararo vodorod bogʻlanish: Molekulalararo vodorod bogʻlanish spetsifik oʻzaro taʼsir turiga kiradi. Bunda vodorod atomi kuchli elektromanfiy atom bilan birikkan boʻlsa, u boshqa molekulaning yoki xuddi shu molekulaning manfiy zaryadli atomi bilan bogʻlanish hosil qiladi. Bu bogʻlanish spektroskopik usullar yordamida oʻrganiladi.
Yorugʻlikning kombinatsion sochilishi: Kombinatsion sochilish – bu modda molekulasining qutblanuvchanligi oʻzgarishi natijasida yuzaga keladigan optik hodisa. Bu usul molekulalarning tuzilishi va tebranish chastotalarini aniqlashda muhim rol oʻynaydi.
Kvanto-kimyoviy hisoblashlar: Kvanto-kimyoviy hisoblashlar – bu molekulalarning tuzilishi, energiyasi, tebranish chastotalari va boshqa xossalarini nazariy jihatdan aniqlash usulidir. Bu usullar tajriba natijalarini tushuntirish va yangi maʼlumotlar olishda muhim ahamiyatga ega.
α- va β-pikolin molekulalarining oʻzaro taʼsiri: Ushbu tadqiqotda α- va β-pikolin molekulalarining suv va metil spirti bilan oʻzaro taʼsiri, molekulalararo vodorod bogʻlanish hosil boʻlishi va uning spektral namoyon boʻlishi kombinatsion sochilish spektrlari va kvanto-kimyoviy hisoblashlar yordamida oʻrganilgan.
Asetilen molekulalarining agregatsiyalanishi: Asetilen molekulalarining oʻzaro taʼsiri, xususan π-elektronlar ishtirokidagi molekulalararo vodorod bogʻlanish hosil boʻlishi kvanto-kimyoviy hisoblashlar yordamida oʻrganilgan. Asetilenning monomer va dimer holatlari, shuningdek, xloroform va metil spirti bilan oʻzaro taʼsiri tahlil qilingan.