Буғдой селекциясида қурғоқчиликка чидамлилик хусусиятлари

Ushbu maqolada Qishloq xo'jaligi ilmiy-tadqiqot instituti (QarMI) ning "Qishloq xo'jaligi mahsulotlarini saqlash va dastlabki ishlov berish texnologiyalari" kafedrasi assistenti M. Azimova tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijalari keltirilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi global isish ta'sirida (yog'ingarchilikning kamayishi, suv tanqisligi, haroratning ko'tarilishi) qurg'oqchilikka va issiqlikka chidamli bug'doy navlarini yaratishdir. Jumladan, O'zbekistonning janubiy hududlarida, xususan Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida qurg'oqchilikka chidamli navlarni aniqlash va yaratish dolzarb vazifa sifatida ko'rsatilgan. Tadqiqotda Xalqaro qishloq xo'jaligi instituti (IKARDA) kolleksiyasidan olingan 31 ta yangi bug'doy liniyalari Qashqadaryo viloyati sharoitida o'rganilgan. Har bir liniyaning hosildorligi, 1000 ta don vazni, donning oxirgi bo'g'in uzunligi, natuarasi, oqsil va kleykovina miqdorlari aniqlangan. Tadqiqot natijalariga ko'ra, eng yuqori hosildorlikka ega bo'lgan navlar aniqlangan va ularning qurg'oqchilikka chidamliligi baholangan. Shuningdek, donning sifat ko'rsatkichlari yuqori bo'lgan navlarni seleksiyada foydalanish muhimligi ta'kidlangan. Xulosa qilib aytganda, qurg'oqchil sharoitda yumshoq bug'doydan yuqori hosil olish uchun 1000 ta don vazni va oxirgi bo'g'in uzunligi kabi ko'rsatkichlarga e'tibor qaratish lozimligi ko'rsatilgan.

Asosiy mavzular

Qurg'oqchilikka chidamlilikni aniqlash mezonlari: Qurg'oqchilikka chidamlilikning asosiy mezonlari sifatida uning yuqori hosil berishi, hamda boshoqdagi don soni ko'p bo'lishi va don yirik, to'lishganligi bilan baholash mumkinligi ta'kidlangan. Shuningdek, qurg'oqchilikka chidamlilikni o'rganishda 1000 ta don vazni va oxirgi bo'g'in uzunligining ahamiyati qayd etilgan.
Global isish ta'sirida bug'doy seleksiyasi: Global isish jarayonining ta'sirida (yog'ingarchilikning kamayishi, suv tanqisligi, harorat ko'tarilishi) qurg'oqchilikka va issiqlikka chidamli bug'doy navlarini yaratish zarurligi ko'rsatilgan. Bu borada O'zbekistonning janubiy hududlari uchun ayniqsa ahamiyatli ekanligi ta'kidlangan.
O'rganilgan bug'doy navlarining hosildorligi va sifat ko'rsatkichlari: Tadqiqotda IKARDA kolleksiyasidan olingan 31 ta liniyaning hosildorligi 31 s/ga dan 51,7 s/ga gacha ekanligi, eng yuqori hosildorlikka ega bo'lgan navlar 16-IWWYT-SA-13 va 16-IWWYT-SA-9 navlari ekanligi aniqlangan. Shuningdek, 16-IWWYT-SA-29 navining don sifat ko'rsatkichlari (oqsil va kleykovina miqdori) yuqori ekanligi va kelajakda seleksiyada foydalanishga tavsiya etilgan.