Meva-sabzavotlarni quritish texnologiyasi
Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va Oʻrta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan tasdiqlangan namunaviy oʻquv dasturi asosida tayyorlangan boʻlib, “Qishloq xoʻjalik mahsulotlarini saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi” kafedrasi tomonidan ishlab chiqilgan "MEVA-SABZAVOTLARNI QURITISH TEXNOLOGIYASI" fanidan tayyorlangan ma'ruzalar matnlari toʻplamidir. Kitobda meva-sabzavotlarni quritishning nazariy asoslari, ularning kimyoviy tarkibi, quritish jarayonining ahamiyati, turli usullari, buning uchun zarur boʻlgan uskunalar, shuningdek, quritilgan mahsulotlarni qadoqlash va saqlash kabi muhim mavzular chuqur yoritilgan.
Asosiy mavzular
- 1. Kirish. Quritish texnologiyasi boʻyicha umumiy tushunchalar: Qishloq xoʻjalik mahsulotlarining oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlashdagi roli, global iqlim oʻzgarishlarining ta'siri, Oʻzbekistonning oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlashdagi yutuqlari, meva-sabzavotlarni qayta ishlash va quritishning iqtisodiy ahamiyati, zamonaviy texnologiyalar va ulardan foydalanishning ahamiyati.
- 2. Meva-sabzavotlarni quritishning nazariy asoslari. Meva-sabzavotlarning fizik xossalari: Meva-sabzavotlarni quritish jarayonining nazariy asoslari, suvning bugʻlanishi, fiziologik-biokimyoviy jarayonlar, quritilgan mahsulotning kimyoviy tarkibining oʻzgarishi, meva-sabzavotlarning fizik xossalari va ularning ahamiyati.
- 3. Meva-sabzavotlarning kimyoviy tarkibi va uni quritishga bog'liqligi: Meva va uzumlarning kimyoviy tarkibi, ularning sifati va navlari, ularning saqlanishi va texnologik jarayonlarga bog'liqligi, meva va uzumlarning tarkibidagi suv, uglevodlar, organik kislotalar, vitaminlar va mineral moddalar, ularning oziq-ovqatlik qiymati va energetik quvvati.
- 4. Meva-sabzavotlarni quritish maydonini tashkil etish: Quritish maydonchalarini tanlash, dudlash kameralari, plyonka ostida quritish, yigʻma palatkalar, ommaviy quritish palatkasi, ularning jihozlanishi va ishlatilishi.
- 5. Quritish usullari va quritishda qoʻllaniladigan qurilmalar: Tabiiy usulda quritish (ochiq havoda quyosh nurida), konvektiv, lentali, barabanli, mavhum qaynash qatlamli, sochib beruvchi, kontaktli va sublimatsiyali quritish usullari, ularning ishlash prinsiplari va qoʻllaniladigan qurilmalar.
- 6. Quritishda qoʻllaniladigan xom ashyolar va ularning tavsifi: Quritishga tayyorlanadigan xom ashyolarga qoʻyiladigan talablar, navlarga ajratish, meva-sabzavotlarni mexanik ishlov berish (tozalash, kesish, yuvish, blanshirovkalash), sulfitatsiya va dudlash jarayonlari.
- 7. Uzumni quritishda qoʻyiladigan talablar va quritish usullari: Uzum navlariga qoʻyiladigan talablar, uzumni quritish usullari (oftobi, objoʻsh, shtabel, soyaki), ularning texnologik jarayoni, meva bandi, shirasi, rangi va boshqa jihatlarga e'tibor qaratish.
- 8. Mevalarni quritish texnologiyasi: Oʻrik, shaftoli, olma, nok, olcha, gilos, anjir va chilonjini quritish texnologiyalari, ularga qoʻyiladigan talablar, qayta ishlash usullari, quritish jarayoni va olingan mahsulotning sifati.
- 9. Sabzavotlarni quritish texnologiyasi: Sabzavotlarni quritish va ularning qadoqlash texnologiyalari, jumladan kartoshka, sabzi, lavlagi, karam va piyozni quritish jarayoni, ularning kimyoviy tarkibi va xossalari.
- 10. Qovun qoqi tayyorlash texnologiyasi: Qovunni qayta ishlab tayyorlash, qovun murabbosi, djem, marmelad va qoqi tayyorlash texnologiyalari, ularga qoʻyiladigan talablar, quritish jarayoni va olingan mahsulotning sifati.
- 11. Quritilgan mahsulotlarni qadoqlashni va saqlash: Quritilgan meva-sabzavotlarni qadoqlash usullari, ularga qoʻyiladigan talablar, qadoqlash uchun ishlatiladigan idishlar (qogʻoz, karton, sellofan, polietilen), ularning gigroskopikligi, saqlash sharoiti va tashish qoidalari.
- 12. Quritish jarayonini amalga oshirish uchun zarur boʻlgan uskuna va jihozlari: Quritish maydonchalari, dudlash kameralari, plyonka ostida quritish, yigʻma palatkalar, ommaviy quritish palatkasi va ularning jihozlanishi, lentali quritgichlar va ularning ishlash prinsipi.
- Glossariy: Kitobda keltirilgan asosiy atama va tushunchalarning izohli roʻyxati.
- Foydalanilgan adabiyotlar: Kitobni tayyorlashda foydalanilgan ilmiy-texnik adabiyotlar va manbalar roʻyxati.