Samarqand shahri harbiylar shaharchasi istirohat bog'ining landshaft yechimi
Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va Oʻrta Taʼlim Vazirligi M. Ulugʻbek nomidagi Samarqand Davlat Arxitektura-Qurilish Instituti Arxitektura Fakulteti “Landshaft dizayni va interyer” kafedrasi tomonidan tayyorlangan mazkur “TUSHUNTIRISH XATI” diplom loyihasi ishida Samarqand shahri Harbiylar shaharchasi Istirohat bogʻining landshaft yechimi mavzusida bajarilgan ishlar, dizayn konsepsiyalari, texnologik jarayonlar hamda xavfsizlik va ekologiya qismlari boʻyicha batafsil tahlil qilingan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Respublikamizda amalga oshirilayotgan bunyodkorlik ishlariga, jumladan landshaft arxitekturasi ob'ektlariga, Oʻrta Osiyo va Yevropa mamlakatlari landshaft dizayni tamoyillariga, Yapon landshaftchiligiga va uning oʻziga xosligiga toʻxtalib oʻtilgan. Insonning tabiat bilan chambarchas bogʻliqligi, uning ajralmas qismi ekanligi va muhitning emotsional faoliyatiga taʼsiri hamda barqaror taraqqiyot tushunchalari haqida soʻz yuritilgan.
- Arxitekturaviy rejalashtirish qismi: Ushbu qismda “Samarqand shahri Harbiylar shaharchasi Istirohat bogʻining landshaft yechimi” mavzusidagi diplom loyihasi boʻyicha Bosh reja, fragmentlar, topografik reja, landshaft yechimlari hamda MMF va landshaft dizayni namunalari, dizayn elementlari haqida ma'lumot berilgan. Kichik va katta me'moriy landshaft ishlari, daraxtlardan tuzilgan guruhlar kompozitsiyasi, landshaft dizayni qurilmalarining tipologiyasi, panjara devorlar, pavilonlar, rotondalar, bolyustradalar kabi kichik me'moriy shakllar va ularga qoʻyiladigan talablar batafsil yoritilgan.
- Badiiy qism: Diplom loyihasi mavzusi “SAMARQAND SHAHRI HARBIYLAR SHAHARCHASI ISTIROHAT BOGʻINING LANDSHAFT YECHIMI” boʻlib, loyixalash davomida ushbu ob'ekt chuqur va obdon o'rganib chiqilgan, uning maydoni, oʻlchamlari, manzarali va mevali daraxtlarning turlari, dekorativ landshaft dizayni elementlari va unga dizayn yechim berish uchun zarur qilinadigan ishlar bajarilgan. Loyihada Samarqand shahri va uning atrofidagi landshaft arxitekturasi ob'ektiga shanba va yakshanba kunlari tabiat qo'ynida oilaviy dam olishga moʻljallangan tinch dam olish va sayr qilish bog'lari, parklar, xiyobonlar, skverlar va nihoyat, milliy istirohat bog'lari kiradi. Bog'-park yo'llari va ularning toʻshamalari, alpinariya va rokariylar, LANDSHAFT ARXITEKTURASINING ZAMONAVIY RIVOJLANISHI kabi mavzular yoritilgan.
- Hayotiy faoliyat xavfsizligi qismi: Diplom loyiha ishi “SAMARQAND SHAHRI HARBIYLAR SHAHARCHASI ISTIROHAT BOG'INING LANDSHAFT YECHIMI” mavzusida bo'lib, unda mexmonxona binosining me'moriy rejaviy va interyer dizayn yechimi masalasi qarab chiqilgan. Loyihada xududning hozirgi zamon muhandislik talablaridan kelib chiqqan holda boqqa tashrif buyuruvchilar va ishchi xodimlari ishlashi uchun, yaxshi hordiq chiqarish uchun, havfsizlikni ta'minlash, yong'in va elektr havfsizligi oshirish, zilziladan va yog'in-sochinlardan odamlarni muhofaza qilish chora-tadbirlari ko'rib chiqilgan. Ranglar tanlashda, zilzila (yer silkinishi) va uning oqibatlari, har xil turdagi inshootlarning zilzilaga bardosh berish xususiyatiga ko'ra tasnifi, elektrdan jarohatlanganda dastlabki tez yordam kabi mavzular atroflicha tahlil qilingan.
- Ekologiya qismi: Loyihada obyekt qurilishining atrof-muhitga ta'sirini baholash va ekologik tahlil qilish maqsadida obyekt quriladigan joyning (hududning) fiziko-geografik va iqlim sharoitlari, hududning ekologik holati va mavjud ta'sir etuvchi manbalar, tuprog'i, suv resurslari, o'simlik va hayvonot dunyosi, aholi salomatligi kabi jihatlar o'rganilgan. Qurilish davomida va ishlab chiqarishda ro'y berishi mumkin bo'lgan avariya (halokatli) holatlarni va ularning atrof-muhitga ta'sirini tahlil qilish hamda tabiiy chiqindilar va ularni utilizatsiya qilish masalalariga alohida e'tibor qaratilgan.
- Xulosa: Samarqand shahri va viloyatining mustaqillik yillaridagi arxitekturasi va shaharsozligiga nazar tashlar ekanmiz, juda qisqa vaqt ichida e'tiborga molik ko'p ijobiy ishlar bajarilganligining guvohi bo'lamiz. Samarqand shahrining bosh me'moriy rejasini amalga oshirish ishlari olib borilayotgan ayni kunlarda, uning boʻlimlari tarkibiga shahar atrofidagi mavjud tabiiy landshaftni tadqiq qilib, uning togʻlari, soylari, tepaliklari, kanallari, buloqlari, bog'lari, tarixiy karvon yo'llarini oʻziga qamrab olgan yagona landshaft xaritasini tuzish, ya'ni landshaft rejalashtirish ishlari bilan ham shugʻullanish lozim deb hisoblaymiz. Mustaqillik yillarida Samarqand shahri arxitekturasi va shaharsozligini rivojlantirish ishlari quyidagi yoʻnalishlarda olib borildi: birinchi yo'nalish, ikkinchi yoʻnalish, uchinchi yoʻnalish, to'rtinchi yoʻnalishlar tahlil qilingan. Samarqand shahrining mustaqillik yillarida landshaft arxitekturasi ob'ektlariga xos me'moriy-kompozitsiyaviy va landshaft-manzaraviy xususiyatlar, yangi texnologiyalarni qoʻllash, parklar va bog'lar san'atini takomillashtirish bo'yicha takliflar berilgan.