Gоmоgеn va gеtеrоgеn jarayonlar.kimyoviy tехnоlоgiyada kataliz. kimyoviy tехnоlоgiyada хоlat diagrammasini qo’llash
Ushbu kitob kimyoviy texnologiya va kataliz jarayonlariga bag'ishlangan bo'lib, gomogen va geterogen jarayonlar, katalitik jarayonlar, kataliz turlari, katalizatorlar, muvozanat diagrammalari kabi mavzularni qamrab oladi. Unda neftni qayta ishlash texnologiyasi, reaksiyalarning kinetikasi va mexanizmlari, sanoatda katalitik jarayonlarni qo'llash masalalari ham ko'rib chiqiladi. Kitobda jarayonlarning nazariy asoslari, amaliy qo'llanilishi va uskunaviy jihatlari tahlil qilinadi.
Asosiy mavzular
- Gomogen va geterogen jarayonlar: Ushbu bo'lim gomogen (bir jinsli muhitda boruvchi) va geterogen (turli fazalarda boruvchi) kimyoviy jarayonlarning asosiy xususiyatlari, kinetikasi va mexanizmlarini o'rganadi. Gomogen sistemalarda jarayonlar tezroq borishi, ularni amalga oshirish va boshqarish osonligi ta'kidlanadi. Geterogen jarayonlarda esa fazalararo sirtda modda almashinuvi sodir bo'lishi va ularning gomogen jarayonlarga nisbatan sekinroq borishi ko'rsatiladi.
- Katalitik jarayonlar: Bu bo'lim kataliz tushunchasi, katalizatorlarning roli, kataliz turlari (gomogen, geterogen, avtokataliz) va katalizatorlarning selektivligi, aktivligi kabi xususiyatlarini muhokama qiladi. Katalizatorlar reaksiyaning aktivlanish energiyasini kamaytirish orqali jarayonni tezlashtirishi, ammo muvozanatga ta'sir qilmasligi tushuntiriladi. Sanoatda katalizning ahamiyati va qo'llanilishi ko'rib chiqiladi.
- Katalizatorlar: Katalizatorlar tarkibi, tuzilishi, tayyorlash usullari va ishlatish sharoitlariga ko'ra tasniflanadi. Ularning aktivligi, barqarorligi, selektivligi kabi xususiyatlariga talablar qo'yiladi. Katalizatorlarni faollashtirish, qaytarish va regeneratsiya qilish usullari, shuningdek, katalizatorning xizmat qilish muddati va unga ta'sir etuvchi omillar tahlil qilinadi.
- Muvozanat diagrammalari: Muvozanat diagrammalari (fazoviy diagrammalar) sistemalarning tarkibi, holati va xossalarini ifodalash uchun ishlatiladi. Bir, ikki va uch komponentli sistemalar uchun muvozanat diagrammalari, ularning tuzilishi va qo'llanilishi ko'rib chiqiladi. Diagrammalar fazalarning muvozanat sharoitlarini aniqlash va texnologik jarayonlarni optimallashtirish uchun muhimdir.