Пиридо[2,3-d]пиримидин-4-онлар синтези ва кимёвий ўзгаришлари

Ushbu avtoreferat Xamid Xodjaniyazovning «Pirido[2,3-d]pirimidin-4-onlar sintezi va kimyoviy o'zgarishlari» mavzusidagi doktorlik dissertatsiyasi haqida bo'lib, unda ushbu turdagi birikmalarni sintez qilishning yangi usullari, ularning kimyoviy xossalari va ayrimlari biologik faolligi o'rganilgan. Tadqiqotlar natijasida bir qator yangi birikmalar sintez qilingan, ularning tuzilishi aniqlangan va ba'zilarining o'simliklar o'sishini rag'batlantirish xususiyatiga ega ekanligi ko'rsatilgan. Tadqiqotlar O'zbekiston Respublikasi fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yo'nalishlariga muvofiq holda bajarilgan.

Asosiy mavzular

Pirido[2,3-d]pirimidin-4-onlar sintezi: Dissertatsiyada 2,3-polimetilenpirido[2,3-d]pirimidin-4-onlarni 2-aminonikotin kislotasi bilan laktoamlar orqali kondensatsiyalash natijasida sintez qilishning yangi usuli taklif etilgan. Shuningdek, turli xil aromatik aldehidlar, Vilsmeier-Xak reagenti, natriy borogidrid va boshqa elektrofil reagentlar bilan bu birikmalarning kimyoviy o'zgarishlari o'rganilgan.
Pirido[2,3-d]pirimidin-4-onlarning kimyoviy xossalari: Tadqiqotda sintez qilingan pirido[2,3-d]pirimidin-4-onlarning spektral (IK, YaMMR, MS) va rentgen-struktura analizlari asosida ularning tuzilishi aniqlangan. Shuningdek, ularning turli sharoitlarda (kislotali, ishqoriy) vodorodning deyteriy bilan almashinishi jarayoni o'rganilgan.
Sintezlangan birikmalarning biologik faolligi: Sintezlangan ayrim pirido[2,3-d]pirimidin-4-onlarining o'simliklar o'sishini rag'batlantiruvchi ta'sirini tekshirish bo'yicha o'tkazilgan tajribalar natijasida 21 va 22 birikmalarining yuqori o'sish stimulyatori ekanligi aniqlangan. Bu esa mazkur birikmalar asosida qishloq xo'jaligi uchun istiqbolli preparatlar yaratish imkoniyatini ko'rsatadi.