Ўтлоқи - ботқоқ тупроқ шароитида ўртапишар шоли навларини ҳосилдорлигига етиштириш агротехникасининг таъсирини ўрганиш (Тошкент вилояти мисолида)

Ushbu avtoreferat 2010-2012 yillarda Toshkent viloyatida oʻtkazilgan tadqiqotlar natijalarini oʻz ichiga oladi. Tadqiqotning asosiy maqsadi – oʻrta iqlim sharoitida, botqoq-tuproqli yerlarda oʻrta pishar navli sholining optimal ekish muddatlari va meʼyorlarini aniqlash orqali hosildorlikni oshirishga erishishdir. Tadqiqot davomida «Iskandar» va «Ilğor» navlarining ekish muddatlari va meʼyorlarining unib chiqishga, oʻsishiga, rivojlanishiga, hosildorligiga va donining texnologik sifatiga taʼsir etuvchi omillar oʻrganildi. Tadqiqot natijalari shuni koʻrsatdiki, «Iskandar» va «Ilğor» navlarining optimal ekish muddati may oyining ikkinchi va uchinchi oʻn kunliklari boʻlib, bu davrda ekilgan urugʻlar tez unib chiqadi va yuqori hosil beradi. Tadqiqotda har bir variant uchun sarflangan xarajatlar, olingan daromad va rentabellik koʻrsatkichlari ham hisoblab chiqilgan. Tadqiqotning asosiy xulosalari va tavsiyalari mavjud.

Asosiy mavzular

Tadqiqotning dolzarbligi va maqsadi: Qishloq xoʻjaligida, xususan, sholichilikda zamonaviy agrotexnologiyalarni joriy etish, hosildorlikni oshirish va xarajatlarni kamaytirish bugungi kunning asosiy talablaridan hisoblanadi. Ushbu tadqiqotning maqsadi – Toshkent viloyatining tuproq-iqlim sharoitida «Iskandar» va «Ilğor» navli sholi navlarining hosildorligini oshirish uchun optimal ekish muddatlari va meʼyorlarini aniqlashdan iborat.
Ekish muddatlari va me'yorlarining ta'siri: Tadqiqotda sholi urugʻini ekish muddatlari va meʼyorlarining unib chiqishiga, oʻsishiga, rivojlanishiga, fotosintez jarayoniga, hosildorlikka va donning texnologik sifatiga taʼsiri oʻrganildi. Natijalar shuni koʻrsatdiki, may oyining 25-dan 5-iyungacha boʻlgan muddatlarda ekilgan sholi navlari eng yuqori hosilni beradi va bu muddatlar boshqa muddatlarga nisbatan 2-5 foizga yuqori hosil beradi.
Iqtisodiy samaradorlik: Tadqiqot natijalari boʻyicha «Iskandar» navi uchun 5 mln. dona/ga (150 kg) ekish meʼyorida va 25 may ekish muddatida eng yuqori daromad 8082100 soʻm/ga, «Ilğor» navi uchun esa 15 may ekish muddatida 5 mln. dona/ga (150 kg) 7943700 soʻm/ga ni tashkil etdi. Shuningdek, «Iskandar» navi 48,2%, «Ilğor» navi esa 45,6% rentabellikni koʻrsatdi.