РАЗРАБОТКА, ПРОЕКТИРОВАНИЕ И НАУЧНО-ОБОСНОВАННЫЙ ВЫБОР ИСТОЧНИКОВ ПИТАНИЯ НА БАЗЕ АВТОНОМНОГО ИНВЕРТОРА
Ushbu dissertatsiya "O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus ta'lim vazirligi, Toshkent davlat texnika universiteti Energetika fakulteti" hamda "O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston XXI asr bo'sag'asida havfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari" kitoblariga asoslangan holda, "Avtonom invertorlar va quyosh batareyalari" mavzusida tadqiqot olib borilgan. Tadqiqotda quyosh energiyasidan foydalanish, uning afzalliklari, quyosh panellarining ishlash prinsipi, ularning turlari, kremniy asosida ishlab chiqariladigan quyosh elementlari, ularning samaradorligi va qo'llanilishi keng yoritilgan. Shuningdek, avtonom invertorlarning tarkibiy qismlari, ishlash prinsiplari, ularning turlari, hamda qo'llanilish sohalari bo'yicha keng ma'lumotlar berilgan. Mavzuni yanada chuqurroq tushunish maqsadida, MATLAB va MicroCap dasturlari yordamida avtonom invertorlarning samaradorligi va optimal parametrlari model bo'yicha tadqiq etilgan. Ishlab chiqarilgan modellar asosida tadqiqotlar olib borilgan va ularning natijalari keltirilgan. Shuningdek, mavzuga oid ilmiy-texnik va nazariy ma'lumotlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Quyosh energiyasidan foydalanish va uning afzalliklari: Quyosh energiyasi – bu toza, qayta tiklanadigan va cheksiz energiya manbai bo'lib, u atrof-muhitga zararli ta'sir ko'rsatmaydi. Quyosh energiyasidan foydalanish uglevodorod yoqilg'ilariga qaramlikni kamaytiradi, energiya xavfsizligini oshiradi va iqtisodiyotni rivojlantirishga yordam beradi. Quyosh energiyasini elektr energiyasiga aylantirish uchun quyosh panellari va boshqa texnologiyalar qo'llaniladi.
- Quyosh panellarining ishlash prinsipi va turlari: Quyosh panellari fotovoltaik effekt asosida ishlaydi, ya'ni quyosh nurining ta'sirida yarim o'tkazgichlarda elektr toki hosil bo'ladi. Quyosh panellari monokristall, polikristall va amorf quyosh elementlaridan iborat bo'lib, har biri o'zining afzalliklari va kamchiliklariga ega.
- Avtonom invertorlar: turlari, ishlash prinsipi va qo'llanilishi: Avtonom invertorlar – bu elektr energiyasini (odatda quyosh batareyalaridan olingan doimiy tokni) o'zgaruvchan tokka aylantiruvchi qurilmalar. Ular turli xil sxemalar (masalan, chastotali, kuchlanishli) asosida ishlaydi va quyosh energiyasini uylarni elektr bilan ta'minlash, avtonom elektr ta'minoti tizimlarini yaratish uchun ishlatiladi.
- Modelni tadqiq qilish va optimal parametrlarni tanlash: Ushbu bo'limda avtonom invertorlarning samaradorligi (ya'ni, energiyani qanchalik yaxshi o'zgartirishi) va optimal ish rejimini aniqlash uchun MATLAB va MicroCap dasturlari yordamida modellashtirish amalga oshirilgan. Tadqiqotlar natijasida invertorning samaradorligini oshirish va maksimal energiya olish uchun zarur bo'lgan parametrlarni aniqlash bo'yicha tavsiyalar berilgan.