«Qaraqalpaqstanda kórkem – wóner shańaraqlarınıń payda bolıwı»

Ushbu kitob Qaraqalpaqstanin' xaliq darg'alari ha'm olardi'n' do'retpelerin u'yreniwge bag'ishlang'an. Kitapta Qaraqalpaq milliy muzikasi'nin' rawajlaniwi, tariyxi' ha'm zamanago'y wo'ner shani'rag'lari' tu'wralili' to'li'q ma'lumet berilgen. Kitapta Nurabulla ji'raw, Yesemurat ji'raw, Qi'yas ji'raw, Tilewmurat baqsi', Ansatbay Xayratdinov, Genjebay Tilewmuratov, Zinel Piyazov, Injigu'l Saburova, Janibek Piyazov, Bu'rkit Piyazov ha'm Piyazovlar shan'arag'i' da'stanlari' ha'm olardi'n' do'retpeleri tu'wralili' teren' u'yreniwler ju'rgizilgen. Kitapta Evropa kompozitorlari' dinastiyalari'nan da misallar keltirilgen.

Asosiy mavzular

Kirisiw: Ushbu bo'limde O'zbekstan Respublikasi' Xali'q bilimlendiriw ministirligi A'jiniyaz Atindag'i' No'kis Ma'mleketlik Pedagogikali'q Instituti' Pedagogika Fakulteti «Muzi'kali'q ta'lim» kafedrasi' studentinin' «Qaraqalpaqstanda ko'rkem – wo'ner shan'araqlari'ni'n' payda boli'wi'» temasi'ndag'i' bakalavr pitkeriw jumi'si' haqqi'nda ma'lumot beriledi.
Temani'n' aktualli'g'i': Bul bo'limde xali'q awi'z yeki do'retpelerinin' insan wo'mirinin' barli'q ta'repin wo'zine ja'mlep, u'rp-a'det, da'stu'r, ta'rbiya menen adam wo'mirinin' barli'q jol-jobalari' wo'z ko'rinisin tapqani' haqqi'nda so'z etiledi. Xali'q awi'z yeki do'retpeleri wo'zinin' bay pedagogikali'q mazmuni' menen xali'qti'n' tiykarg'i' ta'rbiyali'q qurali' boli'p kiyati'ni' aytip o'tilgen.
I-BAP Ata ka'sibin iyelew ha'm dawamlap rawajlandi'ri'w - a'zelden a'diwli sawapis: Bul bo'limde ata ka'sibin iyelew ha'm dawamlap rawajlandi'ri'w perzent ushin a'diwli is ekenligi haqqi'nda so'z etiledi. Babalari'mi'zdi'n' ha'r bir ka'sipti a'sirler dawami'nda i'qlas penen boy tikletip, shi'mti'mlap u'yrenip, marjanday na'siybesin keltirgen izleri ko'rsetip o'tilgen.
Evropa maʼmleketkerindegi muzikantlar dinastiyasi’: Ushbu bo'limde Evropa ma'mleketkerindegi muzikantlar dinastiyalarina, yaǵnı' Baxlar shan'arag'ına tiyisli ma'lumot beriledi. Evropada Baxlar shan'arag'i' 200 jil dawamında ko'rkem wo'ner shan'arag'ı' bolıp, Feyt Bax degen adamnan baslanıp, o'z do'retpeleri menen jetiskenliklerge eriskeni haqqi'nda ayi'ti'ladi'.
Yogan Shtawslar dinastiyasi’: Bul bo'limde Yogan Shtraws shan'arag'i' haqqi'nda so'z etiledi. Yogan Shtraws Avstriya ma'mleketinde xali'q muzikasi'ni'n' rawajlani'winda u'lken u'les qosqan. Onin' do'retiwshilik j Collingwood 250 den aslam orkestr ushi'n Vals, Ga'lop ha'm Kadril tanci' janrlari'nda namalar jazi'p qaldi'rgan.
II-BAP. Qaraqlpaq baqsi' ji'rawlar dinastiyasi’: Ushbu bo'limde Nurabulla ji'raw, Yesemurat ji'raw, Qi'yas ji'raw, Tilewmurat baqsi', Piyazovlar shan'arag'i' haqqi'nda ma'lumot beriledi. Bulardın' hammesi xali'q xizmetine o'z u'lesin qosqan miynetkeshler bolıp esaplaadı.
Nurpolat ji'raw ko'rkem wo'ner shan'aragi': Bul bo'limde Nurpolat ji'raw haqqi'nda so'z etiledi. Nurpolat ji'raw qaraqalpaq ji'rawlari'nin' ishinde atqari'wshi'li'q sheberligi, hawazi'ni'n' ba'lentligi, atqari'wshi'li'q joli'ni'n' wo'zgeshe ta'sirshen'ligi jag'inan yen' ataqli' ji'ri'wlardi'n' biri esaplanadı.
Qiyas ji'raw Qayratdinovlar ko'rkem wo'ner shan'aragi': Bul bo'limde Qiyas ji'raw Qayratdinov haqqi'nda so'z etiledi. Qiyas ji'raw Qaraqalpaq ji'rawshi'li'g'i'n yen' jarqi'n talantli'lari'nan biri bolıp, o'zi de "Qoblan" da'stani'n u'yrenip, o'z do'retpeleri menen xali'q aldi'na shi'qqan.
Tilewmurat baqasi' ko'rkem wo'ner shan'aragi': Bul bo'limde Tilewmurat baqsi' haqqi'nda so'z etiledi. Tilewmurat baqsi' Xali'q qosi'qlari' menen, sheber sazendeshilik wo'neri menen birge da'stanlar ayti'p xali'qqa xi'zmet yetip jurtshi'li'qqa tani'lg'an.
Piyazovlar ko'rkem wo'ner shan'aragi': Bul bo'limde Piyazovlar shan'arag'i' haqqi'nda so'z etiledi. Zinel Piyazov, Injigu'l Saburova, Janibek Piyazov ha'm Bu'rkit Piyazovlar wo'z do'retpeleri menen xali'q aldi'na shi'qqan.
Juwmaqlaw: Ushbu bo'limde xali'qti'n' tariyxi', ma'deniyati', ko'rkem-wo'neri, ko'rkem a'debiyati' bar ekenligi, wolardi'n' u'lken ya kishi boli'wi'na qaramastan ja'ha'n a'debiyati' menen ma'deniyati' g'a'ziynesine wo'z u'lesin qosadi' ekenligi haqqi'nda so'z etiledi. Ata ka'sibin iyelew ha'm dawamlap rawajlandi'ri'w perzent ushin a'diwli is bolıp tabi'lg'ani' da'liyllengen.
Paydalang'an a'debiyatlar: Ushbu bo'limde kitaptı taza o'tiw ushin paydalani'lg'an a'debiyatlar dizimi keltirilgen.