Физиологические закономерности формирования двигательных навыков в спорте
Ushbu kitob sportda harakatlanish ko'nikmalarini shakllantirishning fiziologik qonuniyatlarini chuqur o'rganadi. Unda harakatlanish ko'nikmalarini shakllantirishning murakkab jarayoni, uning fiziologik mexanizmlari, xususan, miya yarim sharlarining harakatni tartibga solishdagi roli, qabul qilingan ma'lumotlarni qayta ishlash va harakatlar dasturini yaratish kabi muhim jihatlari tahlil qilinadi. Kitobda harakatlanish ko'nikmalarining rivojlanish bosqichlari, bunda miya va mushaklarning o'zaro aloqasi hamda sportchilarning jismoniy tayyorgarligini oshirishda bu qonuniyatlarning ahamiyati atroflicha bayon etilgan.
Asosiy mavzular
- Harakatlanish ko'nikmalarining fiziologik asoslari: Harakatlanish ko'nikmalarining shakllanishi, rivojlanishi va bajarilishini ta'minlovchi fiziologik mexanizmlar, ya'ni miya va uning turli qismlarining ishtiroki, nerv impulslarining uzatilishi, mushaklarning faoliyati va ularning o'zaro koordinatsiyasi haqida batafsil ma'lumot beriladi.
- Aferent sintez va harakatlanish dasturi: Harakatlanish jarayonida tashqi va ichki muhitdan kelayotgan signallarni qabul qilish, qayta ishlash (aferent sintez) va shu asosda harakatlanish dasturini tuzish hamda uning ijrosini ta'minlash mexanizmlari tushuntiriladi. Bu jarayonda xotira, motivatsiya va situatsion ma'lumotlarning roli ham ko'rsatib o'tiladi.
- Miya yarim sharlarining harakatni boshqarishdagi roli: Miya yarim sharlarining turli qismlari (motor zonalari, assotsiativ zonalari va boshqalar) harakatni rejalashtirish, dasturlash, ijro etish va nazorat qilishdagi funksiyalari, shuningdek, nutqning harakatni tartibga solishdagi ahamiyati haqida ma'lumotlar beriladi.
- Harakatlanish ko'nikmalarini shakllantirish bosqichlari: Sportda harakatlanish ko'nikmalarining shakllanishi va takomillashtirilishining turli bosqichlari (generallashuv, konsentratsiya, stabilizatsiya va avtomatizatsiya) tahlil qilinib, har bir bosqichning o'ziga xos xususiyatlari va fiziologik mexanizmlari ochib beriladi.