Религия и вера в творчестве Ф.М.Достоевского
Ushbu maqola buyuk rus yozuvchisi Fyodor Mixaylovich Dostoevskiyning ijodida din va imon masalalarini tadqiq etadi. Dostoevskiy uchun axloqiy dunyoning asosiy manbai Masih ta'limoti, ya'ni «birodaringni o'zingdek sev» iborasi hisoblanadi. Yozuvchining ijodiy faoliyati va hayotining ma'nosi aynan shu xristian axloqiy ideallarini, xususan, «gunoh va jazo» romani orqali ochib beriladi. Maqolada Raskolnikov obrazi orqali gunoh, azob-uqubat, tavba va ma'naviy poklanish mavzulari, shuningdek, «o'ziga xos odam» tushunchasi ko'rib chiqiladi. Yozuvchining xristian dunyoqarashi, «Buyuk Inkvizitor» afsonasi hamda jamiyatdagi ijtimoiy va diniy muammolarga munosabati ham tahlil qilinadi.
Asosiy mavzular
- Dostoevskiy ijodida din va imon: Dostoevskiyning dunyoqarashida din va imon markaziy o'rin tutadi. Uning asarlarida qahramonlar axloqiy muammolar, ma'naviy izlanishlar va xudoga bo'lgan munosabatlari orqali o'zlarining ichki dunyolarini ochib beradilar. Yozuvchi uchun imon – bu nafaqat shaxsiy hayotning, balki jamiyatning ham asosidir.
- Raskolnikov obrazi va uning ma'naviy izlanishlari: «Jinoyat va jazo» romanidagi bosh qahramon Raskolnikov obrazida Dostoevskiy insonning axloqiy kurashlari, gunohga qo'l urish oqibatlari va tavba orqali ma'naviy yuksalish yo'lini ko'rsatadi. Raskolnikovning «o'zi tanlagan yo'li» orqali shaxsiy g'urur, «hamma narsadan ustun turish huquqi» va «droja qilib yurgan mavjudot» tushunchalari tahlil qilinadi.
- Xristian axloqiy ideallari va ularning ta'siri: Dostoevskiy o'z asarlarida sevgi, rahm-shafqat, kechirim kabi xristian axloqiy ideallarini targ'ib qiladi. Uning qahramonlari ko'pincha shu ideallarga intilib, azob-uqubatlar orqali o'zlarini va jamiyatni o'zgartirishga harakat qiladilar.
- Jamiyat va din munosabatlari: Dostoevskiyning ijodi XIX asrdagi Rossiya jamiyatining ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy o'zgarishlari fonida diniy va ma'naviy muammolarni ham yoritadi. Yozuvchi dinning jamiyat hayotidagi roli va ta'sirini chuqur tahlil qiladi.