Arab tilidagi فِي va بِـ predloglarining ilmiy tahlili (Mahmud Zamaxshariyning “Al-mufassal fi-n-nahv” asari asosida)

Ushbu maqola arab tilidagi «fi» va «bi» predloglarining Mahmud Zamaxshariyning "Al-mufassal fi-n-nahv" asari asosida ilmiy tahlilini amalga oshiradi. Unda har bir predlogning turli ma'nolari va qo'llanilish holatlari, jumladan, o'rin-payt, vosita, sabab va birgalik kabi ma'nolari o'zbek tilidagi mos keluvchi qo'shimchalar bilan qiyoslangan holda tushuntiriladi. Maqolada Zamaxshariyning mazkur predloglar haqidagi fikrlari keltirilib, ularning grammatik va mazmuniy jihatdan ahamiyati yoritilgan. Shuningdek, predloglarning qo'shimcha vazifada ishlatilishi ham muhokama qilinadi.

Asosiy mavzular

• «Fi» predlogining ma'nolari va qo'llanilishi: «Fi» predlogi o'zbek tilidagi o'rin-payt kelishigi '-da' qo'shimchasiga mos kelib, joyni yoki zamonni ifodalaydi. Zamaxshariyning "Al-mufassal fi-n-nahv" asarida «fi» predlogining 'o'rin-payt' ma'nosida kelishi va bunga misollar keltirilgan. Maqolada «fi» predlogining «al-mufassal» asaridagi boshqa ma'nolari ham bayon etilgan.
• «Bi» predlogining ma'nolari va qo'llanilishi: «Bi» predlogi o'zbek tilida bir nechta ma'nolarni anglatishi mumkin. Maqolada «bi» predlogining vosita ma'nosida kelib, ish-harakatni qanday bajarilayotganini bildirishi, sababni ifodalashi hamda birgalik ma'nosini anglatishi tushuntirilgan. «Bi» predlogining ortiqcha, ya'ni ma'no qo'shimchasini ta'kidlovchi vosita sifatida ham ishlatilishi ham ko'rsatib o'tilgan.
• Predloglarning grammatik jihatdan o'rni: Maqolada «fi» va «bi» predloglarining gapdagi grammatik o'rni, jumladan, ularning qaratqich kelishigi bilan bog'liqligi va gap bo'laklariga qanday birikishi haqida so'z boradi. Predloglarning vositasiz to'ldiruvchi yoki ega vazifasini bajarishi va ularning ma'noni ta'kidlashdagi roli ham yoritilgan.