Nikoh to’ylarida urf bo’lgan norasmiy marosimlar
Ushbu maqola O'zbekistonda, xususan Zarafshon vohasida nikoh to'ylarida mavjud bo'lgan norasmiy marosimlarni o'rganadi. Muallif, to'y marosimlari oila va nikoh kabi ijtimoiy hodisa bo'lib, jamiyat rivojlanishi bilan o'zgarishini ta'kidlaydi. Maqolada XIX asr oxiri - XX asr boshlaridagi o'zbek an'anaviy to'y marosimlari, ularning tarixiy ildizlari va ijtimoiy-diniy urf-odatlar bilan bog'liqligi yoritilgan. Sovet davrida tarixning soxtalashtirilishi natijasida milliy oila va nikoh tadrijiyligining ilmiy tadqiqotdan chetda qolgani, ammo bugungi kunda Zarafshonda, jumladan nikoh to'ylarida o'zgarishlar va islohotlar amalga oshirilayotgani aytiladi. Nikoh marosimigacha bo'lgan "vecher"ning olib tashlanishi, qalin pulining kamayishi va to'y xarajatlarining qisqartirilishi kabi o'zgarishlar, shuningdek, "kelin navkar", "love story" kabi yangi, ko'proq Yevropa ta'siridan kirib kelgan norasmiy odatlar tahlil qilinadi. Muallif, to'y marosimlarining xalq turmush tarzi va ma'naviy madaniyatining muhim jihatlarini aks ettirishini, ularni ilmiy-etnografik nuqtai nazardan o'rganish muhimligini ta'kidlaydi. Maqolada, shuningdek, milliy qadriyatlarni saqlash va millatni rivojlantirishda oila va nikoh marosimlarining o'rni alohida qayd etiladi.
Asosiy mavzular
- To'y marosimlari va ularning ijtimoiy-tarixiy mohiyati: To'y marosimlari oila va nikoh kabi ijtimoiy hodisa bo'lib, jamiyat rivojlanishi bilan o'zgarib boradi. Ular ko'p asrlik an'analarni o'zida jamlaydi va jamiyatda yangi shakl va qadriyatlarni tanlab o'zgaradi. XIX asr oxiri - XX asr boshlaridagi o'zbek an'anaviy to'y marosimlari, ularning tarixiy davrlar bilan bog'liqligi va ijtimoiy-diniy urf-odatlar tizimi tahlil qilinadi.
- O'zgarishlar va islohotlar: Sovet davrida milliy oila va nikoh tadrijiyligi ilmiy tadqiqotdan chetda qolgan. Bugungi kunda Zarafshon vohasida nikoh to'ylarida o'zgarishlar va islohotlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, "vecher"ning olib tashlanishi, qalin pulining kamayishi va to'y xarajatlarining qisqartirilishi kabilar sanab o'tilgan. Bularning asosiy sababi to'ylarning kamtarona va isrofgarchilikdan holi o'tkazilishi uchun harakatlar ekanligi ta'kidlangan.
- Norasmiy urf-odatlar: Zarafshonning janubiy qismlarida, Navoiy va Buxoro tomonlarida saqlanib qolgan urf-odatlar mavjud. Shuningdek, "kelin navkar" (o'nga yaqin dugonaning bir xil libosda kelishi) va "love story" (yoshlarning sevgi qissalarini video rolik orqali namoyish etilishi) kabi Yevropa ta'siridan kirib kelgan norasmiy odatlar ham paydo bo'lgan.
- Ilmiy-etnografik tahlilning ahamiyati: To'y marosimlari xalq turmush tarzi va ma'naviy madaniyatining muhim jihatlarini o'zida namoyon etadi. Shu sababli, bu sohani ilmiy asosda, har tomonlama xolisona o'rganish, urf-odatlarning o'tmishdagi va hozirgi kundagi ahamiyatini ilmiy-etnografik nuqtai nazardan tahlil qilish zarurligi ta'kidlangan. Bu milliy qadriyatlarni saqlash va millatni rivojlantirish uchun muhimdir.