O`zbekistonda kredit ma`lumotlari almashinuv tizimi

Ushbu kitobda Oʻzbekiston Respublikasida kredit axboroti almashinuvi tizimining tashkil etilishi, rivojlanishi va uning nazariy-huquqiy asoslari, xorijiy tajribalar, axborot xavfsizligi va muhofazasini taʼminlash boʻyicha qoʻyiladigan talablar, shuningdek, tijorat banklari kredit axboroti almashinuvi tizimi, faoliyati va uning tahlili atroflicha yoritilgan. Kitobda kredit axboroti almashinuvi tizimining mazmuni, ahamiyati, zarurligi, jahon tajribasi, Oʻzbekistonda yaratilgan huquqiy baza va uning institutsional asoslari hamda axborot xavfsizligini taʼminlashning dolzarb masalalari tahlil etilgan.

Asosiy mavzular

• KIRISH: Oʻzbekistonda kredit maʼlumotlarini almashtirish tizimi mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi yuzasidan quyidagi xulosalarga kelindi: kredit maʼlumotlarini almashtirish tizimining iqtisodiy mohiyati hamda nazariy-huquqiy asoslari keltirilib, kredit axborotiga quyidagicha taʼrif berildi: Kredit axboroti - qarzdorning qarzni qanday qaytarganligi, agar u boshqa shaxslarning kreditlari uchun kafillik bergan boʻlsa, ularni qanday bajarganligi toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga oladi. Qonunchilik palatasi tomonidan 2011-yil 11-noyabrda qabul qilingan Senat tomonidan 2011-yil 26-avgustda maʼqullangan "Kredit axboroti almashinuvi toʻgʻrisida”gi qonuni katta burulish yasadi deb ayta olamiz.
• 1-BOB.KREDIT MA'LUMOTLARI ALMASHINUV TIZIMI VA UNI TASHKIL QILISHNING NAZARIY ASOSLARI: Ushbu bobda kredit axborotining iqtisodiy mohiyati va zarurligi, Oʻzbekistonda kredit axborot tizimining shakllanishi va uning meʼyoriy-huquqiy asoslari, kredit axboroti almashinuvi tizimining tashkil etilishi natijasida yuzaga kelgan ijobiy o'zgarishlar haqida so'z boradi.
• 2-BOB. OʻZBEKISTONDA TIJORAT BANKLARI KREDIT MAʼLUMOTLARI ALMASHINUV TIZIMI, FAOLIYATI VA UNING TAHLILI: Ushbu bobda Oʻzbekistonda tijorat banklari kredit maʼlumotlari almashinuv tizimi, faoliyati va uni tahlil qilish ko'rib chiqilgan. Jahon amaliyotida, tijorat banklari tomonidan berilgan kreditlarning muammoli kreditlarga aylanishini ta'minlash maqsadida quyidagi takliflar keltiriladi. Xulosa qilib aytganda, respublikamiz bank tizimida axborot almashinuvi doimiy, uzluksiz jarayon sifatida davom etmoqda va uni muvaffaqiyatli tarzda amalga oshirish, banklar tomonidan berilayotgan kreditlarning o'z vaqtida qaytarilishi axborot almashinuvini taqozo etadi.
• 3-BOB. AXBOROT ALMASHINUVI XORIJ TAJRIBASI VA AXBOROT XAVFSIZLIGI MUHOFAZASINI TA'MINLASH BO'YICHA QO'YILADIGAN TALABLAR: Ushbu bobda kredit axboroti almashinuvi borasidagi xorijiy tajribalar, jumladan AQSH, Buyuk Britaniya, Germaniya, Rossiya va boshqa mamlakatlar tajribasi bilan tanishiladi. Shuningdek, kredit byurolarining texnik va dasturiy vositalariga axborot xavfsizligi va muhofazasini ta'minlash bo'yicha qo'yiladigan talablar ham ko'rib chiqilgan.
• XULOSA VA TAKLIFLAR: Oʻzbekistonda kredit maʼlumotlarini almashtirish tizimi” mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi yuzasidan quyidagi xulosalarga kelindi: respublikamizda kredit axborot almashinuvi boʻyicha huquqiy bazaning yaratilishi va buning asosida zamonaviy kredit axboroti almashinuvi tizimining tashkil etilishi, avvalo, kredit tavakkalchiligining kamayishi, kredit intizomining mustahkamlanishi, kredit portfeli sifatining yaxshilanishi, shuningdek, muammoli aktivlar boʻyicha zaxira yaratish xarajatlari kamaytirilishi, kredit portfeli hajmining oshirilishi, kredit bozorida raqobatning oshirilishi va foiz stavkalarining kamaytirilishiga erishildi. Shuningdek, kredit axboroti almashinuvi tizimini yanada rivojlanishiga hissa qoʻshadigan takliflar berilgan.