Minеralоgiya kristallоgrafiya va kristallokimyo
Ushbu uslubiy qo'llanma Urganch Davlat universiteti Kimyoviy texnologiya fakultetining “Kimyoviy texnologiyalar” kafedrasi talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, mineralogiya, kristallografiya va kristallokimyo fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazish uchun nazariy va amaliy tavsiyalar, hisoblash ishlarini bajarish uslublari, natijalarni rasmiylashtirish qoidalari kabi masalalarni o'z ichiga oladi. Qo'llanmada minerallarning nur sindirish koeffitsientini aniqlash, ikkilamchi nur sindirish ko'rsatkichini aniqlash, solishtirma og'irlikni gidrostatik va piknometr usulida aniqlash, minerallarning suyuqlanish darajasini aniqlash, qattiqligini aniqlash hamda kristall tuzilishini rengenografik usulda aniqlash kabi mavzular chuqur yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Minerallarning nur sindirish koeffitsientini aniqlash: Ushbu mavzu minerallarning nur sindirish koeffitsientini mikroskopik usulda aniqlashga bag'ishlangan bo'lib, Bekke usuli va poliarizatsion mikroskopdan foydalanish usullari tushuntiriladi. Nurning sinish qonuniyatlari, izotrop va anizotrop kristallarning optikaviy hususiyatlari, MIN-8 mikroskopi va uning detallari,ulyar yordamida ishlatiladigan usullar ham bayon etilgan.
- Ikkilamchi nur sindirish ko'rsatkichiga ega bo'lgan kristallarni immersion usulda tekshirish: Mavzu minerallarning ikkilamchi nur sindirish ko'rsatkichini aniqlashga qaratilgan. Immersion usuli, uning mohiyati, qo'llaniladigan suyuqliklar, optik o'qlar oralig'idagi burchakni aniqlash kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Shuningdek, no va ne (bir o'qli kristallar uchun), ng va np (ikki o'qli kristallar uchun) kabi ko'rsatkichlarni aniqlash usullari tushuntirilgan.
- Minerallarning solishtirma og'irligini gidrostatik usul bilan aniqlash: Ushbu mavzu minerallarning solishtirma og'irligini (zichligini) aniqlashning gidrostatik usuliga bag'ishlangan. Solishtirma og'irlikning o'zgarish sabablari, gidrostatik tarozida tortish usuli, zarur jixozlar va materiallar, shuningdek, hisoblash formulalari va jadval shaklida natijalarni rasmiylashtirish qoidalari bayon etilgan.
- Minerallarning solishtirma og'irligini piknometr usulida aniqlash: Ushbu mavzuda piknometr usulidan foydalanib minerallarning solishtirma og'irligini aniqlash usuli tushuntirilgan. Piknometr tuzilishi, hajmini aniqlash, mineral namunasini tayyorlash, uni tortish va hisoblash ishlari, shuningdek, nazorat savollari berilgan.
- Minerallarni suyuqlanish darajasini aniqlash. Mikroskop.: Ushbu mavzu minerallarning erish temperaturasini aniqlashga bag'ishlangan. Buning uchun ishlatiladigan MNO-2 isituvchi mikroskop, gorizontal elektr pechining tuzilishi, ish tartibi, zarur jixozlar va materiallar, shuningdek, nazorat savollari keltirilgan.
- Minerallarni qattiqligini aniqlash: Mavzu minerallarning qattiqligini aniqlashga bag'ishlangan. F. Moosning nisbiy qattiqlik shkalasi, uni aniqlash usullari, zarur asbob-uskunalar, Moos jadvalidagi minerallarning mikro-qattiqlik qiymatlari, kimyoviy formulalari va kristall singoniyalari haqida ma'lumot berilgan.
- Kristallar tuzulishini rengenografik usulda aniqlash: Ushbu mavzu kristallar tuzilishini rengenografik usulda aniqlashga bag'ishlangan. Rengenografiyada qo'llaniladigan asosiy uskunalar (URS-55, URS-60, URS-70 va boshqalar), ularning tuzilishi va ishlash prinsipi, diffrakto qismlarni aniqlash, nazorat savollari va foydalangan adabiyotlar keltirilgan.