“Туркистон” асарида Самарқанд тавсифи
Ushbu maqola Yujin Skylyar nomli AQShning Rossiya imperiyasidagi bosh konsuli tomonidan yozilgan "Turkiston: Rossiya Turkistoni, Qo'qon, Buxoro va G'uljaga sayohat qaydlari" asarining birinchi jildidagi Samarqandga bag'ishlangan bobini tahlil qiladi. Asar 1873 yilda Rossiya imperiyasi O'rta Osiyo xonliklariga harbiy harakatlar olib borayotgan, Xiva xonligiga qarshi faol harakatlar davom etayotgan, Qo'qon xonligida esa ichki nizolar kuchaygan paytda yozilgan. Skylyarning Samarqandga tashrifi 1873 yilning may oyida bo'lib o'tgan. Muallif o'z asarida Samarqandning qadimiy tarixidan tortib, Rossiya imperiyasi bosqiniga qadar bo'lgan davr haqida ma'lumot beradi va bu ma'lumotlarni Rim tarixchisi K.K. Ruf, Xitoy sayyohlari Chjan Syan, Chjan Chun, Ispaniya qiroli elchisi Ruy Gonsales de Klavixo, Bobur va rus tabiatshunosi A.A.Leman tadqiqotlaridan olgan. Maqolada, shuningdek, Skylyarning Samarqand bozori, UsmON Quroniga oid ma'lumotlari ham keltirilgan. Asar O'rta Osiyo xalqlarining ma'naviy, ijtimoiy hayoti va Sharq sivilizatsiyasiga qo'shgan hissasini ko'rsatib beruvchi tarixiy manba sifatida baholanadi.
Asosiy mavzular
- Yujin Skylyar va uning "Turkiston" asari: AQShning Rossiya imperiyasidagi bosh konsuli Yujin Skylyar tomonidan 1876 yilda Londonda nashr etilgan "Turkiston: Rossiya Turkistoni, Qo'qon, Buxoro va G'uljaga sayohat qaydlari" asarining ahamiyati va uning O'rta Osiyo tarixini o'rganishdagi roli.
- Samarqandga Skylyarning tashrifi: Skylyarning 1873 yil may oyidagi Samarqandga sayohati, unga hamroh bo'lgan tarjimon va sayohat davomida ko'rgan manzillar haqida ma'lumot.
- Samarqandning tarixi va Skylyar asaridagi tavsifi: Samarqandning qadimiy tarixidan tortib, Rossiya imperiyasi bosqiniga qadar bo'lgan davr haqida Skylyar tomonidan keltirilgan ma'lumotlar va uning manbalari.
- Samarqand bozorlari va UsmON Qur'oni: Skylyarning Samarqand bozori haqidagi kuzatuvlari va UsmON Qur'oni haqida bergan qiziqarli ma'lumotlari.
- Samarqandning ko'p millatliligi va arxitekturasi: Skylyarning Samarqandda ko'rgan turli millat vakillari va shahar me'morchiligi haqidagi mulohazalari.