Селевые риски на водотоках Чаткало - Кураминских гор (в пределах республики Узбекистан)
Ushbu maqola O'zbekistonning Chatkalo-Qurama tog'larining janubiy yon bag'irlarida joylashgan oltita suv oqimi uchun sel xatarlarini statistik hisoblashga bag'ishlangan. Tadqiqotda ushbu hududlardagi sel hodisalarining takrorlanish davri, ularning oylik taqsimlanishi va kelib chiqish sabablari tahlil qilinadi. Maqolada Puasson formulasi yordamida sel hodisalarining yillik takrorlanish ehtimoli hisoblangan. Shuningdek, sel oqimlari bilan bog'liq migratsiya va aholi xavfsizligi masalalariga ham to'xtalib o'tilgan.
Asosiy mavzular
- Sel xatarlarini hisoblash: Maqolada Chatkalo-Qurama tog'larining janubiy yon bag'irlarida joylashgan Almasoy, Arabsoy, G'ovasoy, Chodaksoy, Todsoy va Rezaksay kabi oltita sel xavfli kichik suv oqimlarida sel hodisalarining takrorlanish davri, ularning oylik taqsimlanishi va kelib chiqish sabablari statistik usullar yordamida hisoblangan. Ma'lumotlar jadval va grafiklar ko'rinishida keltirilgan.
- Puasson formulasi yordamida sel ehtimolini hisoblash: Maqolada G.N.Trofimov usuliga asoslanib, Puasson formulasidan foydalanib, bir yoki bir nechta sel hodisasining yuzaga kelish ehtimolini hisoblash usullari ko'rsatilgan. Ushbu hisob-kitoblar asosida turli suv oqimlari uchun sel hodisalarining yillik takrorlanish ehtimoli aniqlangan.
- Sel hodisalarining sabablari: Maqolada sel hodisalarining kelib chiqish sabablari sifatida intensiv yomg'ir, sel qoldig'i, qor ko'chkilari va noma'lum omillar keltirilgan. Har bir sababning sel hodisalaridagi hissasi jadval ko'rinishida tahlil qilingan.
- Sel hodisalarining hududiy taqsimlanishi: Maqolada Namangan viloyati misolida sel hodisalarining balandlik mintaqalari bo'yicha taqsimlanishi hamda ushbu hududlardagi aholi punktlari va aholi sonining balandlik zonalariga qarab hisob-kitobi amalga oshirilgan.