Турар-жой бинолари ташқи деворларини термоянгилашнинг ўзига хос хусусиятлари
Ushbu maqola O‘zbekistonda, xususan Toshkent shahrida joylashgan turar-joy binolarining tashqi devorlarini termoizolyatsiya qilishning dolzarbligi va ushbu jarayonning iqtisodiy samaradorligini tahlil qiladi. Tadqiqotda binolarning energiya sarfini kamaytirish, jumladan, devor orqali yo‘qotilayotgan issiqlikni tejash masalasi ko‘rib chiqilgan. Zamonaviy talablarga javob bermaydigan eski binolarning tashqi devorlarini termoizolyatsiya qilish orqali energiya tejash imkoniyatlari va bu ishga kiritilgan investitsiyalarning qancha vaqtda o‘zini qoplashi hisoblab chiqilgan. Jumladan, panel devorli turar-joy binolarini termoizolyatsiya qilishning texnik va iqtisodiy jihatlari, jumladan, issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsientini pasaytirish va investitsiyalarni qaytarish muddatini hisoblash usullari batafsil yoritilgan.
Asosiy mavzular
- O‘zbekistonda turar-joy binolarining energiya samaradorligi: O‘zbekistondagi turar-joy binolarining aksariyati 30-40 yil oldin qurilganligi, ular zamonaviy energiya tejamkorlik talablariga javob bermasligi, natijada binolarning tashqi devorlari, tom qismlari va derazalar orqali katta miqdorda energiya yo‘qotilishi haqida ma'lumot beriladi. Xalqaro tajribaga ko‘ra, O‘zbekistondagi binolarda 1 m² maydonga sarflanadigan energiya miqdori rivojlangan mamlakatlarga nisbatan 2-2,5 barobar ko‘p ekanligi ta'kidlanadi.
- Tashqi devorlarni termoizolyatsiya qilishning ahamiyati: Bir qatlamli yengil betondan qurilgan turar-joy binolarining tashqi devorlari zamonaviy energiya tejamkorlik talablariga mos kelmasligi sababli, ularni termoizolyatsiya qilish muhim ekanligi ko‘rsatib o‘tilgan. Bu esa energiya sarfini kamaytirishga va qulaylikni oshirishga xizmat qilishi aytiladi.
- Investitsiyalarning qoplovchi muddatini hisoblash: Toshkent shahridagi turar-joy binolarini termoizolyatsiya qilishga kiritilgan investitsiyalarning qancha vaqtda o‘zini qoplashini hisoblash usullari keltirilgan. Jumladan, devor panelining issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsientini pasaytirish va buning natijasida yuzaga keladigan energiya tejash hamda sarflangan xarajatlarni qoplash muddati hisoblab chiqilgan.
- Termoizolyatsiya uchun zaruriy ko‘rsatkichlar va hisoblashlar: Maqolada Toshkent shahri uchun iqlimiy parametrlar, jumladan, tashqi va ichki havo harorati, isitish davrining davomiyligi kabi ko‘rsatkichlar keltirilgan. Tashqi devor uchun talab etiladigan minimal issiqlik qarshiligi va qo‘shimcha issiqlik izolyatsiyasi qatlamining qalinligi kabi texnik parametrlarni hisoblash formulalari berilgan. Shuningdek, 1 m² devor yuzasidan sarflanadigan issiqlik energiyasini va bu ishga sarflangan kapital xarajatlarni qoplash muddatini aniqlash usullari ham ko‘rsatilgan.