ПЕРЕРАБОТКА ЛОМА И ОТХОДОВ АЛЮМИНИЯ И ПОЛУЧЕНИЯ ИЗ НИХ АЛЮМИНИЕВЫХ СПЛАВОВ
Ushbu maqola alyuminiy va uning qotishmalarini qayta ishlash texnologiyasi hamda ikkilamchi alyuminiy quyma qotishmalarini olish jarayonlarini tahlil qiladi. Materialda alyuminiyning tabiatdagi o'rni, uning qotishmalariga bo'lgan talabning ortib borayotganligi, qolaversa, O'zbekistonda alyuminiy chiqindilarini qayta ishlashning ahamiyati haqida so'z yuritilgan. Ikkinchi darajali alyuminiy qotishmalarini ishlab chiqarishda xomashyoni tayyorlash (saralash, magnitli separatsiya, paketlash), eritish jarayonlari, ularni tozalash (rafinatsiya) va legirlash kabi texnologik bosqichlar batafsil yoritib berilgan. Maqolada alyuminiy qotishmalarini ishlab chiqarishda energiya sarfi, atrof-muhitga ta'siri hamda iqtisodiy samaradorlik masalalariga ham to'xtalib o'tilgan.
Asosiy mavzular
- Alyuminiy va uning qotishmalariga bo'lgan talab: Alyuminiyning yer qobig'idagi o'rni, uning noyob xossalari (yuqori plastisifikatsiya va zarba chidamliligi, korroziyaga chidamliligi) tufayli uskunalar va mashinasozlikda alyuminiy va uning qotishmalariga bo'lgan talabning doimiy ortib borayotganligi haqida ma'lumot beriladi.
- Ikkilamchi alyuminiy qotishmalarini ishlab chiqarish texnologiyasi: Ikkilamchi alyuminiy qotishmalarini tayyorlashda xomashyoni (chiqindilarni) tayyorlashning muhim bosqichlari: saralash, magnit separatoridan o'tkazish, paketlash, namlik va organik moddalarni yo'qotish uchun termik ishlov berish kabi jarayonlar muhokama qilinadi.
- Alyuminiy eritmalari va ularni tozalash: Alyuminiy qotishmalarini eritishda ishlatiladigan pechlar (yoqilg'ili va elektr), ularning samaradorlik ko'rsatkichlari (metallni qayta ishlash darajasi, energiya sarfi), shuningdek, qotishmalarni tozalash (rafinatsiya) uchun ishlatiladigan fluslar va filtrlash usullari haqida ma'lumot beriladi.
- Ikkilamchi alyuminiy ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligi: Ikkilamchi alyuminiy ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligi, xususan, xomashyo va energiya sarflarining birinchi alyuminiy ishlab chiqarishga nisbatan kamligi, shuningdek, avtomobilsozlik va mashinasozlik kabi sohalarda uni qo'llashning afzalliklari ko'rsatib o'tilgan.