Формализация процедуры построения адаптивной системы регулирования температуры пароперегревателя на основе рекуррентных нейронных сетей

Ushbu maqola "O'zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining axborotnomasi" jurnalida chop etilgan bo'lib, unda "O'zbekiston milliy universiteti" nomli oliy ta'lim muassasasi professor-o'qituvchilari tomonidan tayyorlangan. Maqolada avtomatlashtirishning muhim sohasi bo'lgan "Issiqlik energetikasi"da qo'llaniladigan, ya'ni "paroperegrevach" (superheater) uchun mo'ljallangan, qayta aloqa va neyron tarmoqlarga asoslangan yangi avtomatik boshqaruv tizimini loyihalash usullari haqida so'z boradi. Unda o'rganiladigan texnologik jarayonlarning murakkabligi, ularni boshqarishdagi qiyinchiliklar hamda bu jarayonlarda neyron tarmoqlarning qo'llanilishining afzalliklari haqida ma'lumot berilgan.

Asosiy mavzular

Issiqlik energetikasida avtomatlashtirishning o'rni: Maqolada issiqlik energetikasi sanoatining avtomatlashtirish darajasi yuqori ekanligi, bu sohadagi jarayonlarning murakkabligi va uzluksizligi, tayyor mahsulotni saqlash imkoniyatining yo'qligi hamda energiya ishlab chiqarishning doimiy ravishda iste'molga moslashishi kerakligi ta'kidlanadi. Shu sababli, ushbu sohada doimiy ravishda yangi boshqaruv usullari va texnik vositalar joriy etilayotgani qayd etilgan.
Paroperegrevachni boshqarish muammosi: Paroperegrevachni boshqarish jarayoni qozondagi bug' yo'lining harorat rejimini belgilangan parametrlar doirasida ta'minlashdan iborat. Harorat rejimini sozlash suv purkash (voda vпрыскиваемая) hajmini o'zgartirish orqali amalga oshiriladi. Tajriba shuni ko'rsatadiki, ushbu tizimlarda vazifa o'zgarganda yoki harorat rejimi parametrlari o'zgarganda, boshqaruv tizimining koeffitsiyentlarini qayta sozlash zaruriyati tug'iladi. Bu esa, avtomat boshqaruv tizimi avvaldan nomani'lum sharoitlarda ishlayotganligidan dalolat beradi.
Neyron tarmoqlarga asoslangan boshqaruv tizimlari: Maqolada avtomatik boshqaruv tizimlarini loyihalashda qayta aloqa (rekurrent) neyron tarmoqlaridan foydalanishning afzalliklari ko'rib chiqiladi. Neyron tarmoqlarning o'rganilayotgan sohadagi qo'llanilishi, ularning tajribalardan olingan bilimlar asosida ish olib borishi hamda murakkab jarayonlarni boshqarishda samarali ekanligi ta'kidlangan.