O’zbekistonda oziq-ovqat xavfsizligi: muammolar va yechimlar
Ushbu maqola O'zbekistonda oziq-ovqat xavfsizligi muammolarini va ularning yechimlarini tahlil qiladi. Maqolada oziq-ovqat xavfsizligining ahamiyati, unga ta'sir etuvchi omillar, jumladan, genetik modifikatsiyalashgan organizmlar (GMO) va agroximikatlar kabi masalalar ko'rib chiqiladi. O'zbekistonning amaldagi qonunchiligi tahlil qilinib, xalqaro tajribalar bilan solishtiriladi va ushbu sohada mavjud kamchiliklar hamda ularni bartaraf etish bo'yicha takliflar beriladi. Jumladan, qonunchilikka o'zgartirishlar kiritish, iste'molchilar huquqlarini himoya qilish vaGMO mahsulotlarini cheklash kabi masalalar ta'kidlangan. Maqola oxirida O'zbekistonning oziq-ovqat xavfsizligi reytingi va uning jahon o'rtasidagi o'rni haqida ham ma'lumot berilgan.
Asosiy mavzular
- Oziq-ovqat xavfsizligining ahamiyati: Oziq-ovqat inson hayotidagi eng muhim unsurlardan biri bo'lib, iste'molchilar har doim sifatli va xavfsiz mahsulotlar olishni istaydilar. Xavfsiz oziq-ovqat deganda yuqori sifatli, ekologik toza, GMOsiz, pestitsidlar singari zararli elementlar bo'lmagan mahsulotlar nazarda tutiladi. Oziq-ovqat xavfsizligi millatlarning salomatligini, rivojlanishini va farovonligini belgilaydi hamda ijtimoiy-iqtisodiy va demografik holatga ta'sir ko'rsatadi.
- GMO (Genetik modifikatsiyalashgan organizmlar) va uning ta'siri: GMO - organizm genomiga tashqi gen kiritish orqali hosil qilingan oziq-ovqat mahsulotlari va tirik organizmlardir. Ular iqtisodiy jihatdan arzonligi bilan ajralib turadi, ammo sog'liq uchun zararli bo'lishi va saraton kasalligining rivojlanishiga sabab bo'lishi mumkin. Shuning uchun iste'molchilarning huquqlarini himoya qilish va GMO mahsulotlarini cheklash bo'yicha chora-tadbirlar ko'rish lozim.
- O'zbekistonda oziq-ovqat xavfsizligi bo'yicha qonunchilik: O'zbekiston Respublikasida aholining sanitariya-epidemiologik osoyishtaligi to'g'risidagi qonun fuqarolarga mahsulotlarning xavfsizligi va sifati haqida axborot olish huquqini beradi. 'Oziq-ovqat mahsulotining sifati va xavfsizligi to'g'risida'gi qonun esa oziq-ovqat mahsulotining sanitariya, veterinariya va fitosanitariya qoidalariga mosligini belgilaydi. Biroq, qonunchilikda ayrim kamchiliklar mavjudligi va ularni takomillashtirish zarurligi ta'kidlangan.
- Oziq-ovqat xavfsizligi reytingi va xalqaro tajriba: Britaniyaning 'Economist' jurnali tomonidan tuzilgan oziq-ovqat xavfsizligi reytingida O'zbekistonning o'rni pastligi, ya'ni 2017-yilda 113 davlat orasida 78-o'rinni egallagani ta'kidlangan. Bu, oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlash bo'yicha normativ-hujjatlarga mos qoidalar o'rnatilgan bo'lsa-da, ularning ijrosida kamchiliklar borligidan dalolat beradi. Jahon hamjamiyati olimlarining fikrlari va xalqaro standartlar o'rganilgan.