Анализ в АСУТП химических производств достоверность результатов измерений
Ushbu maqolada avtomatlashtirilgan texnologik jarayonlarni boshqarish tizimlarida (ASUTP) o'lchash natijalarining ishonchliligini oshirish masalasi ko'rib chiqiladi. Ammophos ishlab chiqarish kabi kimyoviy texnologik jarayonlarda ishlatiladigan uskunalar va jarayonlar ko'p sonli miqdoriy va sifatli birlamchi ma'lumotlar bilan tavsiflanadi. O'lchash natijalari turli xil xatolar va noto'g'ri ma'lumotlarga duch keladi. Ushbu jarayonlarni boshqarish va xavfsiz ishlashi uchun texnologik parametrlarni yuqori aniqlikda o'lchash zarur. Shu sababli, ASUTPda yuzaga keladigan xatolarni hisobga olgan holda o'lchash natijalarini to'g'rilash maqsadga muvofiqdir. Maqolada o'lchash xatolarining absolyut va nisbiy qiymatlari, ularning turlari va tasniflanishi, jumladan, tizimli va tasodifiy xatolar, shuningdek, sifatli ko'rsatkichlarni baholashda yuzaga keladigan xatolar tahlil qilinadi.
Asosiy mavzular
- O'lchash natijalarining ishonchliligi: O'lchash natijalarining ishonchliligi – bu olingan natijalarga bo'lgan ishonch darajasini ko'rsatuvchi o'lchash natijasining tavsifidir. Ishonchlilik ikki turga bo'linadi: ishonchli va ishonchsiz, bu ularning haqiqiy qiymatlardan chetlanish xususiyatlarining ma'lum yoki noma'lum ekanligiga bog'liqdir. Ishonchliligi noma'lum bo'lgan o'lchash natijalari qiymatga ega emas va ba'zi hollarda noto'g'ri ma'lumotlar manbai bo'lishi mumkin.
- O'lchash xatolarining turlari va tasnifi: Maqolada o'lchash natijalariga ta'sir etuvchi turli xil xatolar ko'rib chiqiladi. Bularga asbob xatosi, usul xatosi, shaxsiy xato, noto'g'ri kalibrlash va boshqalar kiradi. Xatolar tasodifiy va tizimli xatolarga bo'linadi. Tasodifiy xatolar o'lchovlar takrorlanganda tasodifiy o'zgaradi, tizimli xatolar esa doimiy yoki qonuniyatli ravishda o'zgaradi. Tizimli xatolarning kelib chiqish sabablari bo'yicha tasnifi (asbob xatosi, usul xatosi, shaxsiy xato, ratsioning ishlamay qolishi) va tavsiflanishi (doimiy, o'zgaruvchan, progressiv) keltirilgan.
- Sifatli ko'rsatkichlarni baholashdagi xatolar: Kimyoviy jarayonlarda faqat miqdoriy ma'lumotlar emas, balki sifatli ma'lumotlar ham muhim rol o'ynaydi. Sifatli ko'rsatkichlarni baholashda ham xatolar yuzaga kelishi mumkin. Bularga tasodifiy neyropsixologik holatlar, sub'ektiv baholash va tashqi omillarning ta'siri kiradi. Ushbu xatolar baholash natijasining ishonchliligiga ta'sir qiladi.