“Маснавий ҳикматлари” асарида кўлланган хавола бўлакли кўшма гапларнинг
Ushbu maqola Jaloliddin Rumiyning “Masnaviy hikmatlari” asarida qo'llanilgan havolab o'zaro bog'lanuvchi qo'shma gaplarning shakliy tuzilishi, shu jumladan, ularni yuzaga keltiruvchi vositalar va ularning semantikasini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda qo'shma gaplarning murakkab tuzilmalari, turli kichik turlari va ularning qo'llanilishiga oid misollar keltirilgan. Havola bo'laklarining (nisbiy so'zlar) qo'shma gap qismlarini birlashtirishdagi roli hamda ularning turli grammatik shakllarda namoyon bo'lishi tahlil qilingan. Shuningdek, ushbu qo'shma gaplarning idiografik lug'atlar tuzishda ham muhim ahamiyat kasb etishi ta'kidlangan.
Asosiy mavzular
- Havolab o'zaro bog'lanuvchi qo'shma gaplarning umumiy tahlili: Maqolaning asosiy qismi havolab o'zaro bog'lanuvchi qo'shma gaplarning turli shakllari, ularning grammatik tuzilishi va semantik xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Jumladan, qo'shma gaplarda nisbiy so'zlar (havola bo'laklari)ning o'rni, ularning turli kelishik shakllarida qo'llanilishi hamda sintaktik vazifalari tahlil qilinadi.
- Havolab o'zaro bog'lanuvchi qo'shma gaplarning tasnifi: Qo'shma gaplar tuzilishiga ko'ra bir necha turga ajratiladi. Bunda havolab bo'laklarining (nisbiy so'zlar) bosh kelishik, qaratqich, tushum, jo'nalish, o'rin-payt va boshqa kelishiklardagi shakllari alohida ko'rsatib o'tilgan.
- Jaloliddin Rumiy asarlarida qo'shma gaplar: Maqolada Jaloliddin Rumiyning "Masnaviy hikmatlari" asaridagi qo'shma gaplarning o'rganilishi, ularning tilshunoslikdagi ahamiyati va o'rni haqida so'z yuritilgan. Asardan olingan ko'plab misollar bu qo'shma gaplarning tilimizdagi murakkab tuzilmalar ekanligini ko'rsatadi.