ТЕМИР ЙЎЛНИ ҚУМЛИ САҲРОЛАРДА ҚУРИШ ВА УНДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ЎЗИГА ХОС ШАРОИТЛАРИНИ ИНТЕРПРЕТАЦИЯЛАШ
Ushbu ilmiy maqola temir yo'llarni cho'l sharoitida qurish va ulardan foydalanishning o'ziga xos qiyinchiliklarini, ayniqsa, qum bosish muammosini hal etishga bag'ishlangan. Unda cho'l hududlaridagi iqlim, xususan, harorat va shamolning ta'sirini tahlil qilish, bu omillardan kelib chiqqan holda himoya qilishning samarali usullarini ishlab chiqishga e'tibor qaratilgan. Tadqiqotda O'zbekiston hududidagi metrologik stansiyalardan olingan ma'lumotlar, jumladan, haroratning sutkalik va yillik o'zgarishlari, shamol tezligi va yo'nalishlari tahlil qilingan. Qum bosishdan himoya qilishning ilmiy-texnik yechimlarini modellashtirish uchun aniqlangan iqlimiy parametrlar asosida xulosalar chiqarilgan.
Asosiy mavzular
- Cho'l sharoitida temir yo'llarni qurish va ulardan foydalanishning o'ziga xos jihatlari: Maqolada cho'l hududlaridagi iqlim sharoitlari, jumladan, qum bosishi va shamolning ta'siri temir yo'llar qurilishi va ekspluatatsiyasiga qanday ta'sir ko'rsatishi tahlil qilingan. Cho'l hududlarida temir yo'llarni qum bosishdan himoya qilishning muhimligini ta'kidlagan holda, mazkur muammoni hal etishga qaratilgan ilmiy-texnik yechimlar va innovatsion yondashuvlar ko'rib chiqilgan.
- Iqlimiy omillarning temir yo'llarga ta'siri: Cho'l sharoitining asosiy iqlimiy omillari - harorat va shamolning temir yo'llar uchun dolzarbligi yoritilgan. O'zbekiston hududidagi metrologik stansiyalardan olingan ma'lumotlar asosida haroratning sutkalik va yillik o'zgarishlari, shamol tezligi va yo'nalishlarining taqsimlanishi tahlil qilingan. Bu ma'lumotlar qum bosishdan himoya qilish usullarini tanlashda asosiy mezon bo'lib xizmat qiladi.
- Qum bosishdan himoya qilish usullarini modellashtirish: Maqolada qum bosishdan himoya qilishning resurs tejovchi texnologiyalarini yaratishga urg'u berilgan. Fizik-kimyoviy usullar yordamida qumni mustahkamlashning yangi texnologik yechimlarini modellashtirish uchun havo haroratining sutkalik o'zgarishlari va shamol tezligining hisob-kitoblari keltirilgan. Bu usullar temir yo'l qismlarini qum bosishdan himoya qilishga qaratilgan.