Umumiy va noorganik kimyo
Ushbu kitob umumiy va noorganik kimyo faniga oid ma'ruzalar matnlari to'plamidan iborat. Unda kimyo fani tarixi, atom-molekulyar ta'limot, kimyoviy bog'lanishlar, elektroliz, metallar korroziyasi kabi muhim mavzular chuqur yoritilgan. Kitobda har bir mavzu uchun nazariy ma'lumotlar, muammoli savollar, rejalar va foydalanilgan adabiyotlar keltirilgan. Ma'ruzalar matnlari o'zbek tilida bo'lib, talabalar va o'qituvchilar uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Kimyo fanining mazmuni va vazifalari. O'zbekistonda kimyo fani va sanoatining rivojlanishi.: Kimyo fani tabiat haqidagi fan bo'lib, moddalar, ularning tarkibi, tuzilishi, xossalari va o'zgarishlarini o'rganadi. O'zbekistonda kimyo fani va sanoatining rivojlanishi, xom-ashyo resurslaridan foydalanish, kimyo sanoati korxonalari va ekologik muammolar haqida ma'lumot berilgan.
- Atom-molekulyar ta'limot. Kimyoning asosiy stexiometrik qonunlari.: Atom-molekulyar ta'limot asoslari, moddalar massasining saqlanish qonuni, tarkibning doimiylik qonuni, karrali nisbatlar qonuni, ekvivalentlar qonuni, hajmiy nisbatlar qonuni va Avogadro qonuni tushuntirilgan.
- Atom tuzilishi.: Atom tuzilishi haqidagi tasavvurlarning paydo bo'lishi, Rezerford tajribasi, atomning planetar modeli, Bor nazariyasi va atom yadrosining tarkibi haqida ma'lumot berilgan.
- Atomdagi elektronlarning energetik pog'ona va pog'onachalarda joylanishi.: Elektronlarning kvant sonlari, Pauli prinsipi, Gund qoidasi va Klechkovskiy qoidalari, atomdagi elektronlarning joylanishi, atom yadrosining tarkibi va izotoplar haqida ma'lumot berilgan.
- Kimyoviy bog'lanish va uning turlari.: Kimyoviy bog'lanishning umumiy xarakteristikasi, ionli, kovalent, donor-akseptor, metall va vodorod bog'lanishlari, ionlanish energiyasi va elektromanfiylik tushuntirilgan.
- Metallarning xossalari. Galvanik elementlar. Metallarning elektrokimyoviy kuchlanish qatori.: Metallarning kimyoviy xossalari, galvanik elementlar, metallarning standart elektrod potensiallari va elektrokimyoviy kuchlanish qatori haqida ma'lumot berilgan.
- Metall korroziyasi va uni oldini olish usullari.: Metallarning korroziyasi, uning turlari (kimyoviy va elektrokimyoviy) hamda korroziyani oldini olish usullari haqida ma'lumot berilgan.
- Kimyoviy muvozanat. Muvozanat konstantasi. Muvozanatni siljitish omillari.: Qaytar va qaytmas reaksiyalar, kimyoviy muvozanat, muvozanat konstantasi, Le-Shatele prinsipi va muvozanatni siljituvchi omillar (konsentratsiya, harorat, bosim) haqida ma'lumot berilgan.
- Kimyoviy reaksiya tezligi. Reaksiya tezligiga ta'sir etuvchi omillar.: Kimyoviy reaksiya tezligi, unga ta'sir etuvchi omillar (konsentratsiya, harorat, katalizator), massalar ta'siri qonuni va Vant-Goff qonuni tushuntirilgan.
- Oksidlanish – qaytarilish reaksiyalari.: Oksidlanish va qaytarilish jarayonlari, oksidlanish darajasi, oksidlovchi va qaytaruvchilar, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining turlari va ularning ahamiyati haqida ma'lumot berilgan.
- Elektroliz. Elektroliz qonunlari.: Elektroliz tushunchasi, eritma va suyuqlanmalarning elektrolizi, Faradey qonunlari va sanoatda elektrolizning qo'llanilishi haqida ma'lumot berilgan.
- Eritmalar. Erituvchanlik. Eritmalarning xossalari.: Eritmalar haqida umumiy tushunchalar, konsentratsiyani ifodalash usullari, to'yingan eritma, eruvchanlik, moddalarning suyuqliklarda eruvchanligi, Genri va Genri-Dalton qonunlari, osmotik bosim, Vant-Goff qonuni, eritmalar va elektrolitlarning bug' bosimi, eruvchanlik ko'paytmasi, tuzlarning gidrolizlanishi kabi mavzular yoritilgan.
- Kompleks birikmalar.: Kompleks birikmalar haqida umumiy tushunchalar, Verner nazariyasi, kompleks birikmalar turlari, izomeriyasi va nomlanishi, barqarorligi haqida ma'lumot berilgan.