Transportda ortish-tushirish ishlarini tashkil etish

Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Maxsus Ta’lim Vazirligi tomonidan tasdiqlangan “TRANSPORTDA ORTISH-TUSHIRISH ISHLARINI TASHKIL ETISH” fanidan tayyorlangan ma’ruzalar matnidir. Kitobda avtotransport logistikasi, yuk ortish-tushirish ishlari, yuk turlari, ularni transport vositasiga joylash, mashina va uskunalarning ish unumdorligi, ortish-tushirish punktlari, omborlar, yuk qamrovchi qurilmalar, mexanik yuklagichlar, elevatorlar, bunkerlar, siloslar, pnevmatik uskunalar, avtomobillarda yuk tashish kabi keng qamrovli mavzular chuqur yoritilgan. Shuningdek, har bir mavzu oxirida nazorat savollari keltirilgan bo‘lib, talabalarning bilimini mustahkamlashga yordam beradi.

Asosiy mavzular

1-mavzu: Ortish-tushirish ishlarining elementlari. Yuklar va ularni transport vositasiga joylash.: Ushbu mavzu yuklarni tasniflash, ularning turlari, o‘rab-chirmash, tamg‘alash, transport vositasiga joylash va ortish-tushirish ishlarini tashkil etish hamda ularni bajarish usullari haqida ma’lumot beradi.
2-mavzu: Mashina va uskunalarning ish unumdorligi: Mavzu ortish-tushirish mashinalari va qurilmalarining ish sikli, texnik, ekspluatatsion va amaldagi unumdorlik, ularning hisoblash usullari bilan tanishtiradi.
3-mavzu: Ortish-tushirish punktlari va omborlari: Ushbu mavzu ortish-tushirish punktlari, ularning turlari, o‘tkazish qobiliyati, avtomobillarning harakat intervali kabi masalalar bilan tanishtiradi.
4-mavzu: Ortish-tushirish mashinalari va qurilmalari haqida umumiy ma’lumotlar. Ularning tasnifi: Mavzu avtomobil transportida qo‘llaniladigan ortish-tushirish mashinalarining turlari, ularning texnik belgilari bo‘yicha tasnifi, statsionar va ko‘chma mashinalar haqida ma’lumot beradi.
5-mavzu: Avtomobillarning yuk ortish va tushirish punktlarida turish vaqti: Ushbu mavzu avtomobil va avtopoezdlar ortish-tushirish punktlarida turish vaqtlarini, ularni bajarish usullarini, ortish-tushirish ishlarini bajarish vaqtini, hamda punktlarning o‘tkazuvchanlik qobiliyatini hisoblash nazariyasini yoritib beradi.
6-mavzu: Yuk qamrovchi qurilmalar va ularning tasnifi: Mavzu yuk qamrovchi qurilmalarining davlat standartlari, ularning turlari, eng oddiy ilma qamragichlar, yarim avtomatik va avtomatik qamragichlar haqida ma’lumot beradi.
7-mavzu: Mexanik va mashinaning ishchi organi ichiga o‘rnatilgan qamragichlar: Ushbu mavzu mexanik qamragichlar, ayrim (panshahali) qamragichlar, yonlama qamragichlar, qirg‘ichli konveyerlar va ko‘taruvchi elektromagnitlar haqida ma’lumot beradi.
8-mavzu: Eng sodda ortish-tushirish mexanizmlari va qurilmalari. Dvigatelsiz ortish-tushirish mexanizmlari va qurilmalari: Mavzu rolikli transporterlar, qo‘l aravachalar, konsolli qo‘l kranlari haqida ma’lumot beradi.
9-mavzu: Dvigatelli ortish-tushirish mexanizmlari va qurilmalari: Ushbu mavzu elektr tal, pnevmatik tal, elektr chig‘ir va mexanik kranlar haqida ma’lumot beradi.
10-mavzu: Ortish-tushirish vositalari: Mavzu mexanik yuklagichlar tasnifi, vilkali elektr yuklagichlar, avtoyuklagichlar, bir kovshli yuklagichlar va ularning vazifalari hamda unumdorligini hisoblash haqida ma’lumot beradi.
11-mavzu: Avtotransport va ortish-tushirish vositalarini tanlash: Ushbu mavzu kranlar haqida umumiy ma’lumotlar, ko‘prikli, chorpoyali, kabelli va aylanuvchi strelali kranlarning tuzilishi va vazifasi, yuk ilib olish moslamalari, kranlarning unumdorligi va ekspluatatsion unumdorligini hisoblash nazariyasi bilan tanishtiradi.
12-mavzu: Har xil yuklarni tashishda ortish-tushirish ishlarini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish: Mavzu konveyerlar, ularning turlari, unumdorligi va dvigatellarining kuvvatini hisoblash nazariyasi bilan tanishtiradi.
13-mavzu: Transport va ortish-tushirish eshlarini bajarishda elevatorlardan foydalanish. Xavfsizlik atrof-muxit muxafazasi: Ushbu mavzu elevatorlarning tuzilishi, vazifasi, unumdorligi va kuvvatini hisoblash nazariyasi, uzluksiz va uzluksiz harakatlanuvchi mexanik yuklagichlar hamda tushirgichlar bilan tanishtiradi.
14-mavzu: Pnevmatik uskunalar: Mavzu pnevmatik uskunalar, ularning tuzilishi, vazifasi va hisoblash nazariyasi bilan tanishtiradi.
15-mavzu: BUNKERLAR VA SILOSLAR: Ushbu mavzu bunkerlar va siloslarning tuzilishi, vazifasi, jixozlari va boshqarish avtomatizatsiyalash, vagon to‘ntargichlar, inersiyali yuk tushirish mashinasi va avtomobil tushirgich-qiyalatgich haqida ma’lumot beradi.