«История русской литературы» (II-половина XIX века)

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan nashr etilgan bo'lib, Andijon Davlat Universitetining Jismoniy madaniyat fakulteti va Hayot faoliyati xavfsizligi kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Kitob "Odam va hayvonlar fiziologiyasi" fanidan ma'ruza matnlari asosida tuzilgan bo'lib, 2018 yilda chop etilgan. Unda asosan fiziologiya fanining predmeti, o'rganish usullari, tarixi, organizm va muhitning o'zaro aloqasi, reflekslar va fiziologik funksiyalar, shuningdek, nerv tizimi, analizatorlar va muskullar fiziologiyasi kabi muhim mavzular chuqur yoritilgan. Kitobda har bir mavzu bo'yicha nazorat savollari berilgan bo'lib, talabalarga fan nazariyasini mustahkamlashga yordam beradi.

Asosiy mavzular

• KIRISH. ASOSIY FIZIOLOGIK TUSHUNCHALAR.: Ushbu mavzu fiziologiya fanining predmeti, o'rganish usullari, boshqa fanlar bilan aloqasi, qisqacha rivojlanish tarixi, organizm va muhit, refleks va refleks yoyi, hamda fiziologik funksiyalar haqida ma'lumot beradi. Fiziologiyaning umumiy va xususiy bo'limlari, solishtirma va evolyutsion fiziologiya, hamda ixtisoslashgan turlari tushuntiriladi. Fiziologiyani o'rganish usullari - kuzatish va tajribalar (o'tkir va surunkali tajribalar) haqida so'z yuritiladi.
• QO'ZG'ALUVCHAN TO'QIMALAR FIZIOLOGIYASI: Ushbu mavzu qo'zg'aluvchan to'qimalarning asosiy xossalari, jumladan, membrana potensiali, harakat potensialining kelib chiqishi, tarqalishi, ta'sir etish qonunlari, labillik va funksional harakatchanlik, shuningdek, N.E.Vvedenskiyning parabioz, optimmum va pessimum nazariyalari haqida ma'lumot beradi. Muskul va nerv tolalarining elektr hodisalari va ularning o'ziga xos xususiyatlari batafsil yoritilgan.
• NERV TIZIMINING UMUMIY FIZIOLOGIYASI: Ushbu mavzu nerv tizimining umumiy tuzilishi va funktsiyalari, neyronlar, nerv tolalari, sinapslar, nerv markazlari hamda tormozlanish hodisasi va refleks faoliyatining koordinatsiyalari haqida ma'lumot beradi. Nerv tizimining asosiy vazifasi tashqi va ichki muhitdan kelayotgan axborotlarni qabul qilish, ularni tahlil qilish va organizmni moslashtirish hisoblanadi. Neyronlar, ularning tuzilishi, funksiyalari va turlari, shuningdek, sinapslarning turlari va vazifalari batafsil yoritilgan.
• MARKAZIY NERV TIZIMINING XUSUSIY FIZIOLOGIYASI.: Ushbu mavzu markaziy nerv tizimining asosiy bo'limlari, jumladan, orqa miya, keyingi miya, o'rta miya, miyacha, oralik miya, gipotalamus, talamus va bosh miya katta yarim sharlarining tuzilishi va funktsiyalari haqida ma'lumot beradi. Shuningdek, vegetativ nerv tizimining tuzilishi va funksiyalari ham yoritilgan.
• MUSKULLAR FIZIOLOGIYASI.: Ushbu mavzu skelet va silliq muskullarning tuzilishi, funktsiyalari, qisqarish mexanizmlari, turlari, tonusi, charchashi va kuchi haqida ma'lumot beradi. Muskul tolalarining turlari, miozin va aktinning o'zaro ta'siri, kaltsiyning roli, shuningdek, motor birliklari va muskulning ishini aniqlash usullari batafsil tushuntirilgan.
• ANALIZATORLAR FIZIOLOGIYASI.: Ushbu mavzu analizatorlarning umumiy tavsifnomasi, ko'rish, eshitish, vetsibulyar, hid bilish, ta'm bilish va og'riq, taktil, temperatura retseptorlari analizatorlari haqida ma'lumot beradi. Analizatorlarning tuzilishi (periferik qism, o'tkazuvchi yo'l, markaz) va funktsiyalari batafsil tushuntirilgan.
• OLIY NERV FAOLIYATI FIZIOLOGIYASI: Ushbu mavzu oliy nerv faoliyatining ta'limoti, shartli va shartsiz reflekslar, ularning hosil bo'lish mexanizmlari va turlari, tormozlanishi, oliy nerv faoliyati tiplari, uyqu, tush ko'rish va gipnoz haqida ma'lumot beradi. Oliy nerv faoliyatining asosiy shakllanishida I.P.Pavlovning ishlari muhim o'rin tutadi.