METROLOGİYA, STANDARTLASHTIRISH, SERTİFİKACIYALASHTIRISH VA SİFAT NAZORATİ
Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Maxsus Ta’lim Vazirligi Berdaq nomidagi Qoraqalpoq Davlat Universiteti tomonidan tayyorlangan bo‘lib, unda «Bino va inshootlar qurilishi» kafedrasi tomonidan tuzilgan «Metrologiya, Standartlashtirish, Sertifikatsiyalash va Sifat Nazorati» fanidan ma’ruzalar matni keltirilgan. Kitobda 14 ta ma’ruza mavzusi bo‘lib, har bir mavzu o‘z ichiga olgan asosiy tushunchalar, reja, adabiyotlar va nazorat savollari bilan boyitilgan. Kitobning maqsadi talabalarga metrologiya, standartlashtirish, sertifikatlashtirish, sifat nazorati, shuningdek, qurilish jarayonida ularning o‘rni va ahamiyati haqida nazariy va amaliy bilim berishdir. Kitobda zamonaviy qurilish texnikasi va texnologiyalarining rivojlanishiga hissa qo‘shadigan ilmiy-texnik taraqqiyotning asosiy tamoyillari, usullari va vositalari bilan tanishtiriladi. Shuningdek, unda xalqaro standartlar va tajribalar bilan tanishish, ulardan foydalanish bo‘yicha tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Fanning vazifasi va maqsadi, boshqa fanlar bilan bog‘liqligi, vaqt o‘lchovlari va etalonlar haqida ma’lumot beradi.
- O‘lchov ishlari: O‘lchov ishlari, birliklar, kattaliklar, usullar, vositalar va asboblar haqida tushuncha beradi.
- O‘lchov asboblarining xarakteristikalari: O‘lchov asboblari, ularning xarakteristikalari, aniqlik darajalari, davlat nazorati, nazorat qilish maqsad va vazifalari haqida ma’lumot beradi.
- O‘lchash xatoliklari va ularning tasnifi: O‘lchashdagi nuqsonlar, xatoliklar klassifikatsiyasi, tasodifiy xatolikni yo‘qotish, davlat nazorati, nazorat qilish maqsad va vazifalari haqida ma’lumot beradi.
- Standartlashtirishning umumiy masalalari: Standartlashning turlari, kategoriyalari, obektlari, davlat nazorati, mahsulotni standartlash haqida ma’lumot beradi.
- Texnik iqtisodiy malumotlarni kodlash: Texnik iqtisodiy malumotlarni kodlash usullari, davlat standartlari, konstruktorlik va texnologik hujjatlar, qurilish normalari va qoidalari haqida ma’lumot beradi.
- Sertifikatlashtirish va mahsulot sifati: Mahsulot sifati, uning ko’rsatkichlari, nazorat turlari, sifatni boshqarish tizimi, sertifikatlashtirish, mahsulotni standartlash va kodlash haqida ma’lumot beradi.
- Qurilishda sifat nazorati: Qurilish obektlari sifatini tekshirish, montaj ishlarida ishlatiladigan materiallar, texnik vositalar va jihozlar sifati haqida ma’lumot beradi.
- Inshootlarni tekshirish va sinash: Inshootlarni tekshirish va sinashdan ko’zlangan maqsad, naturaviy sinash, statik va dinamik kuchlar tasiriga sinash, dinamik yuklash usullari haqida ma’lumot beradi.
- O‘lchash asboblari va ularning qo’llanilishi: Modellashtirish, model sinovlari, o‘xshashlik bo’yicha modellashtirish haqida ma’lumot beradi.
- Gruntli inshootlarni sinash: Gruntlarda kuchlanishlarni o’lchash, grunt kovak bosimini aniqlash, gidrotexnika inshootlari va gruntlarda filtratsiyalar, gruntlar zichligi va namligini aniqlash haqida ma’lumot beradi.
- Yig‘ma temirbeton konstruktsiyalarni sinash: Yig‘ma temirbeton konstruktsiyalarni sinash, sinash jarayonida qo’llaniladigan asbob-uskunalar, presslar va mashinalar haqida ma’lumot beradi.
- Standartlashtirish iqtisodiy samaradorligi: Standartlashtirishning iqtisodiy samaradorligi, ilmiy-texnik tamoyillari, xalqaro hamkorlik va standartlashtirish haqida ma’lumot beradi.
- Sifatni boshqarish tizimi: Sifat tushunchasi, sifat ko’rsatkichlari, sifat nazorati turlari, sifatni boshqarish tizimi, sertifikatlashtirish va mahsulotni standartlash va kodlash haqida ma’lumot beradi.