Куввати 4,5 млрд м3/й бўлган табиий газни H2S ва CO2 бирикмаларидан абсорция усулида тозалаш технологиясини лойиҳалаш

Ushbu bitiruv malakaviy ishi Qoraqalpoq davlat universiteti Kimyo-texnologiya fakulteti, Neft va gaz texnologiyasi kafedrasi tomonidan tayyorlangan bo'lib, uning mavzusi

Asosiy mavzular

Mavzu: Quvvati 4,5 mlrd m³/y bo'lgan tabiiy gazni H2S va CO2 birikmalaridan absorpsiya usulida tozalash texnologiyasini loyihalash: Ushbu ishda tabiiy gazni tarkibidagi oltingugurtli birikmalar (H2S) va karbonat angidrid (CO2)dan absorpsiya usulida tozalash texnologiyasini loyihalash ko'zda tutilgan. Loyihada asosiy e'tibor shu jarayonning texnik-iqtisodiy asoslari, texnologik sxemasi, zaruriy uskunalari va ularning ishlash prinsipi, shuningdek, ish joyida mehnat xavfsizligi hamda atrof-muhit muhofazasi masalalarini o'rganishga qaratilgan. Loyihada keltirilgan hisob-kitoblar va texnik tavsiflar asosida ishlab chiqarish jarayonini optimallashtirish hamda samaradorligini oshirish yo'llari ko'rsatilgan.
Kirish: O'zbekistonning neft va gaz resurslarining ahamiyati, mamlakat iqtisodiyoti uchun ularning o'rni va gazni qayta ishlash sanoatini rivojlantirish istiqbollari haqida ma'lumot beriladi. Shuningdek, tabiiy gazning tarkibi va undagi zararli moddalarni tozalashning dolzarbligi yoritilgan.
Texnik-iqtisodiy asoslar: Gazni qayta ishlash sanoati korxonalarini joylashtirishga ta'sir etuvchi omillar, loyihani amalga oshirish uchun taklif etilayotgan hududning tavsifi, uning infrastruktura va energetika imkoniyatlari, shuningdek, xomashyo bazasi va kadrlarga bo'lgan talablar ko'rib chiqiladi.
Tayyorlanadigan mahsulot, dastlabki xom-ashyo, reagentlar va yarim mahsulotlarning tavsifi: Tozalangan va quritilgan tabiiy gazning xossalari, uning O'zbekiston Davlat standarti talablariga muvofiqligi hamda gaz tarkibidagi komponentlar haqida ma'lumotlar berilgan. Shuningdek, ishlatiladigan reagentlar, jumladan, texnik metildietanolamin (MDEA)ning xossalari va qo'llanilishi haqida batafsil tavsiflar keltirilgan.
Texnologik jarayon tavsifi: Tabiiy gazni H2S va CO2 dan tozalash jarayonida qo'llaniladigan texnologiya, ya'ni adsorpsiya va desorbsiya usullari, xususan, kimyoviy (xemosorbsiya) va fizikaviy usullarning afzalliklari va qo'llanilishi haqida ma'lumot beriladi. MDEA ning ishlatilishi va uning asosiy kimyoviy reaksiyalari hamda jarayonning asosiy texnologik parametrlari yoritilgan.
Asosiy qurilmaning texnologik hisobi: Loyihalash uchun tanlangan qurilmaning (absorber) asosiy texnologik hisob-kitoblari, jumladan, uning hajmi, quvvati, gaz va suyuqlik sarflari, hamda issiqlik balansi aniqlangan. Qurilma diametri va balandligini hisoblash usullari ko'rsatilgan.
O'lchash asboblari va avtomatlashtirish: Texnologik jarayonni avtomatlashtirishning ahamiyati, boshqaruv tizimlarini yaratish, jarayonni boshqarish uchun ishlatiladigan asbob-uskunalar va ularning o'rnatilishi, shuningdek, jarayonning funktsional sxemasi hamda boshqaruv tizimini sozlash ko'rib chiqilgan.
Atrof-muhit muhofazasi: Atrof-muhitni muhofaza qilish bo'yicha qonun hujjatlari, texnik normalar va standartlar, shuningdek, davlat tabiatni muhofaza qilish qo'mitasining vazifalari haqida ma'lumot beriladi. Gazni tozalash jarayonida chiqindilarni utilizatsiya qilish va ularning atrof-muhitga ta'sirini kamaytirish choralari ko'rsatilgan.
Fuqaro muhofazasi: Favqulodda vaziyatlarda aholini va hududlarni muhofaza qilish bo'yicha huquqiy me'yoriy hujjatlar, korxona uchun xavfli omillar va ulardan himoyalanish choralari, shuningdek, favqulodda vaziyatlar va ularga tayyorgarlik ko'rish usullari haqida ma'lumot beriladi.
Mexnat muhofazasi: Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligining ahamiyati, ish joyidagi sharoitlarni yaxshilash, kasbiy kasalliklar va baxtsiz hodisalarning oldini olish bo'yicha ko'rilayotgan chora-tadbirlar va qonun hujjatlari haqida ma'lumot beriladi. Xodimlarni shaxsiy himoya vositalari bilan ta'minlash va ulardan foydalanish qoidalari ham yoritilgan.
Iqtisodiyot bo'limi: Korxona sarf-xarajatlarini hisoblash, ularning klassifikatsiyasi va guruhlanishi, mahsulot tannarxini aniqlash usullari, foizlar va rentabellikni hisoblash hamda loyihaning asosiy iqtisodiy ko'rsatkichlari keltirilgan.
Bitiruv ishining qisqacha mazmuni: Ushbu bitiruv malakaviy ishi O'zbekistondagi eng yirik gazni qayta ishlash zavodlaridan biri Shurtan GKM ning texnologik jarayonlarini o'rganish asosida tuzilgan. Ishda tabiiy gazni H2S va CO2 dan tozalashning absorpsiya usuli bo'yicha loyihaviy ishlar, texnik-iqtisodiy va ekologik samaradorligi, shuningdek, mehnat va fuqaro muhofazasi masalalari atroflicha o'rganilgan.
Foydalanilgan adabiyotlar: Ushbu bitiruv malakaviy ishini tayyorlashda foydalanilgan ilmiy-texnik adabiyotlar, patentlar va boshqa manbalar ro'yxati keltirilgan.