Qaraqalpaqstanda ósiwshi boyan ósimligi tamırınan glicirrizin kislotasın ajıratıp alıw hám onıń qásiyetlerin úyreniw

Ushbu doktorlik dissertatsiyasi O'zbekiston Respublikasi hududida o'sadigan boyan (Glycyrrhiza glabra L.) o'simligining ildizidan glycyrrhizin kislotasini ajratib olish va uning xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda boyan o'simligining bioekologik xususiyatlari, tarqalishi, ildizning kimyoviy tarkibi va fiziologik faolligi, hamda glycyrrhizin kislotasining dorivor ahamiyati ilmiy jihatdan o'rganilgan. Tajriba qismida glycyrrhizin kislotasini ajratib olish va uni texnik jihatdan tozalash usullari ko'rsatib berilgan. Shuningdek, glycyrrhizin kislotasining turli pH sharoitlarida va konsentratsiyalarda uning fizik-kimyoviy xususiyatlari o'rganilgan.

Asosiy mavzular

• Boyan o'simligining bioekologik xususiyatlari va tarqalishi: Qoraqalpog'iston hududida boyan o'simligining o'sishi, tarqalishi, yovvoyi va madaniylashtirilgan turlari, ularning bioekologik va geografik xususiyatlari o'rganilgan. Shuningdek, uni madaniy o'stirish usullari haqida ma'lumot berilgan.
• Glycyrrhizin kislotasining tuzilishi, sintezi va xossalari: Glycyrrhizin kislotasining kimyoviy tuzilishi, uning tuzilishi, fiziko-kimyoviy va biologik faolligi o'rganilgan. Kislotaning dorivor ahamiyati, jumladan, oshqozon-ichak yaralari, yallig'lanishga qarshi, immunomodulyatsion va gepatoprotektor xususiyatlari haqida ma'lumot berilgan.
• Glycyrrhizin kislotasini ajratib olish va tozalash usullari: Boyan ildizidan glycyrrhizin kislotasini ajratib olishning turli usullari, jumladan, ekstraksiya, cho'ktirish va texnik tozalash usullari tavsiflangan. Tajribalarda glycyrrhizin kislotasining turli konsentratsiyalarda va pH sharoitlarida uning xossalari o'rganilgan.
• Fiziologik faollik va ta'sir mexanizmi: Glycyrrhizin kislotasining o'simliklar o'sishiga ta'siri, biostimulyatorlik faolligi, yallig'lanishga qarshi, immunitetni ko'taruvchi va jigarni himoya qiluvchi xususiyatlari o'rganilgan.