Ona tili va adabiyot fanidan mashqlar va testlar majmuasi
Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va Oʻrta Maxsus Taʼlim Vazirligi tomonidan tavsiya etilgan boʻlib, Urganch Davlat Universiteti professor-oʻqituvchilari Anorgul Atajonova va Muhabbat Jumaniyozovalar tomonidan tayyorlangan "Ona tili va adabiyot" fanidan mashq va testlar majmuasidir. Kitobda tilshunoslikning turli boʻlimlari, jumladan, fonetika, leksikologiya, frazeologiya, morfologiya, modal soʻzlar, undov soʻzlar, taqlid soʻzlar, morfema, soʻz yasalishi kabi mavzular boʻyicha nazariy maʼlumotlar va mashqlar, shuningdek, testlar jamlangan. Kitobning asosiy maqsadi talabalarning ona tilini chuqur oʻzlashtirishlariga, lugʻat boyliklarini oshirishlariga, grammatika qoidalarini puxta egallashlariga va umumiy madaniyatini yuksaltirishlariga yordam berishdir. Shuningdek, kitobda oʻzbek tilining tarixiy rivojlanishi, fonetik oʻzgarishlar, leksikografiya, hamda turli shevashunoslik masalalari ham qisqacha yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Soʻz boshi: Kitobning kirish qismi boʻlib, unda Oʻzbekiston taʼlim tizimidagi islohotlar, ona tilimizga boʻlgan eʼtiborning kuchayishi, tilni oʻqitish metodikasini takomillashtirish zarurati, shuningdek, nazariy bilimlar bilan amaliy mashqlarning bogʻliqligi haqida soʻz boradi. Kitobning umumtaʼlim maktablari boshlangʻich sinf oʻqituvchilarini tayyorlash Davlat standartlari asosida tuzilganligi taʼkidlanadi.
- Fonetika: Bu boʻlim nutq apparati, nutq tovushlari, unli va undosh tovushlar, ularning tasnifi, tahlili hamda tovush oʻzgarishlari kabi mavzularni oʻz ichiga oladi. Turli mashqlar va testlar orqali talabalar fonetika qoidalarini mustahkamlashlari nazarda tutilgan.
- Leksikologiya: Bu boʻlim soʻz maʼnolari, lugʻat boyligini oshirish usullari, koʻchma maʼnodagi soʻzlar, sinonim, antonim, paronim, omonim kabi mavzularni oʻrganishga qaratilgan. Shuningdek, lugʻatlar bilan ishlash va ularning turlari haqida ham maʼlumot berilgan.
- Frazeologiya: Frazeologik birliklar, ularning maʼnolari, qoʻllanishi hamda iboralarni tahlil qilishga oid mashqlar berilgan. Iboralarning qoʻllanilishi orqali nutqning boyishi va taʼsirchanligi oshishi taʼkidlangan.
- Morfemika, soʻz yasalishi, morfologiya: Bu boʻlim soʻzning tarkibi, yaʼni morfemalar, soʻz yasovchi qoʻshimchalar, soʻzning morfologik tuzilishi hamda grammatik kategoriyalarni oʻrganadi. Turli mashqlar orqali talabalarning soʻz haqidagi bilimlarini chuqurlashtirish koʻzda tutilgan.
- Modal soʻzlar: Modal soʻzlarning maʼnolari, qoʻllanish oʻrinlari va ularning gapdagi vazifasi haqida maʼlumot beriladi. Turli gaplarda modal soʻzlarni topish va tahlil qilishga oid mashqlar mavjud.
- Undov soʻzlar: Undov soʻzlar, ularning turlari, maʼnolari va qoʻllanishi haqida soʻz boradi. Undov soʻzlarni aniqlash va ularning maʼnosini izohlashga oid mashqlar berilgan.
- Taqlid soʻzlar: Taqlid soʻzlarning maʼnolari, turlari va qoʻllanishi haqida maʼlumot beriladi. Shuningdek, taqlid soʻzlar orqali tovush va harakatlarni ifodalash usullari ham koʻrsatilgan.
- Testlar: Kitobning oxirida til tarixi, fonetika, leksikologiya, morfologiya boʻlimlari yuzasidan test topshiriqlari berilgan. Bu testlar talabalarning oʻzlashtirish darajasini aniqlashga va bilimlarini mustahkamlashga yordam beradi.