Техник кремний ва кремнийли қотишмаларнинг эритиш технологиясини такомиллаштириш
Ushbu dissertatsiya O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Ion-plazma va lazer texnologiyalari instituti tomonidan tayyorlangan bo‘lib, texnik kremniy va kremniy qotishmalarini eritish texnologiyasini takomillashtirishga bag'ishlangan. Tadqiqotda mahalliy xom-ashyo va energiya tejaydigan yangi texnologiyalardan foydalangan holda, ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va ekologik muammolarni hal qilishga qaratilgan ilmiy-amaliy ishlar bayon etilgan. Asosiy e'tibor kremniy va uning qotishmalarini ishlab chiqarishda mavjud texnologik kamchiliklarni bartaraf etish, energiya va resurslarni tejash, shuningdek, chiqindilarni qayta ishlash masalalariga qaratilgan. Tadqiqot natijasida bir qancha patentlar olingan, yangi texnologiyalar joriy etilgan va ilmiy maqolalar chop etilgan.
Asosiy mavzular
- Texnik kremniy va kremniy qotishmalarini eritish texnologiyasini takomillashtirish: Dissertatsiyada texnik kremniy va kremniy qotishmalarini eritish texnologiyasini takomillashtirish asosiy masala sifatida ko'rib chiqilgan. Mahalliy xom-ashyo (kvars, kvars qumlari) va muqobil uglerodli qaytaruvchilardan (tabiiy gaz) foydalangan holda yangi texnologiyalar ishlab chiqilgan. Ishlab chiqarish jarayonida energiyani tejash va chiqindilarni qayta ishlashga alohida e'tibor qaratilgan.
- Mahalliy xom-ashyo va muqobil uglerodli qaytaruvchilardan foydalanish: O‘zbekistonning kvars va kvars qumlari kabi mahalliy xom-ashyo bazasini o‘rganish va ulardan samarali foydalanish usullari tadqiq etilgan. Shuningdek, chetdan keltiriladigan an'anaviy uglerodli qaytaruvchilarni (ko‘mir, neft koks) tabiiy gaz bilan almashtirish imkoniyatlari ko'rsatilgan.
- Chiqindilarni qayta ishlash va ekologik muammolarni hal qilish: Kremniy ishlab chiqarish jarayonida hosil bo‘ladigan mayda dispersli chiqindilar (mikrokremnezem)ni qayta ishlash va ulardan samarali foydalanish texnologiyalari ishlab chiqilgan. Bu esa ekologik muammolarni hal qilishga va ishlab chiqarish tannarxini pasaytirishga yordam beradi.
- Tadqiqot natijalari va ularning amaliy ahamiyati: Dissertatsiyada keltirilgan natijalar O‘zbekiston Respublikasi Patent idorasi tomonidan bir qancha patentlar bilan tasdiqlangan. Ishlab chiqilgan texnologiyalar sanoatga tatbiq etilgan va ular energiya sarfini kamaytirishga, chiqindilarni kamaytirishga hamda mahsulot sifatini oshirishga olib kelgan.